________________ 285 દ્વાર ૮૬મું - 22 પરીષહ (21) અજ્ઞાન પરીષહ - હું શાસ્ત્રો ભણ્યો નથી.” એવો ખેદ ન કરવો, હું બધા શાસ્ત્રોનો પારગામી છું.” એવો ગર્વ ન કરવો. (22) સમ્યક્ત્વ પરીષહ - અન્યદર્શનીઓના વિચિત્ર મતો સાંભળવા છતાં પણ સમ્યકત્વમાં નિશ્ચલ રહેવું. આવશ્યકમાં અસમ્યકત્વપરીષહ કહ્યું છે - “હું ચારિત્રી, તપસ્વી, નિરસંગ છું, છતાં મને ધર્મ, અધર્મ, આત્મા, દેવ, નારક વગેરે પદાર્થો દેખાતા નથી, એટલે આ બધું ખોટું છે.” આવા વિચાર આવે ત્યારે “ધર્મઅધર્મ જો પુણ્ય-પાપરૂપ હોય તો તેમનું કાર્ય દેખાવાથી અનુમાનથી તેમનું જ્ઞાન થાય છે. ધર્મ-અધર્મ જો ક્ષમા-ક્રોધ વગેરે રૂપ હોય તો તેનો અનુભવ તો થાય જ છે. દેવો સુખમાં આસક્ત છે. તેમને મનુષ્યલોકમાં કોઈ કાર્ય નથી. હાલ પાંચમો આરો છે. તેથી દેવો અહીં આવતા નથી. નારકો તીવ્ર વેદનાથી પીડિત છે અને પરાધીન છે. તેથી અહીં આવતા નથી.' આમ વિચારી સમ્યકત્વમાં સ્થિર રહેવું. આમાંથી પ્રજ્ઞાપરીષહ અને સમ્યકત્વપરીષહ મોક્ષમાર્ગથી ઊતરી ન જવાય એ માટે સહન કરાય છે અને બાકીના 20 પરીષહ નિર્જરા માટે સહન કરાય છે. 22 પરીષહોનો કર્મપ્રકૃતિમાં સમાવતાર પરીષહ કર્મપ્રકૃતિમાં સમાવતાર સમ્યક્ત્વપરીષહ = 1 દર્શનમોહનીયકર્મ પ્રજ્ઞાપરીષહ, અજ્ઞાનપરીષહ = 2 | જ્ઞાનાવરણીયકર્મ અલાભપરીષહ = 1 અંતરાયકર્મ આક્રોશપરીષહ, અરતિપરીષહ, ચારિત્રમોહનીયકર્મ સ્ત્રીપરીષહ, નૈધિકીપરીષહ, અચલપરીષહ, યાંચાપરીષહ, સત્કારપરીષહ = 7
