________________ 172 દ્વાર ૫૪મું, 55 - સિદ્ધોના સંસ્થાન અને અવસ્થિતિસ્થાન દ્વાર ૫૪મું - સિદ્ધોનું સંસ્થાન (આકાર) સિદ્ધ થતી વખતે જીવ શરીરના મુખ, પેટ વગેરેના છિદ્રો કે જયાં આત્મપ્રદેશો નથી તેમને આત્મપ્રદેશોથી ભરી દે છે. તેથી તે આત્મપ્રદેશોથી ઘન બની જાય છે. આમ કરવાથી તેની ત્રીજા ભાગની અવગાહના ઘટી જાય છે. તેથી છેલ્લા ભવમાં જે જીવની જેટલી અવગાહના હોય છે તેના કરતા સિદ્ધ થયા પછીની તેમની અવગાહના ત્રીજો ભાગ ઓછી હોય છે. ચત્તા સૂતા હોય, પાછળથી અડધા વળેલા હોય, પડખે સૂતા હોય, ઊભા હોય, બેઠા હોય - જે જીવો જે અવસ્થામાં કાળ કરે તેઓ તે આકારે સિદ્ધ થાય. દ્વાર પપમું - સિદ્ધોનું અવસ્થિતિ (રહેવાનું) સ્થાન સર્વાર્થસિદ્ધવિમાનથી 12 યોજન ઉપર સિદ્ધશિલા છે. તેનું નામ ઇષત્નાભારા છે. તે 45 લાખ યોજન લાંબી-પહોળી છે, વચ્ચે 8 યોજન જાડી છે, ત્યારપછી દિશા-વિદિશામાં 1-1 પ્રદેશ ઘટતા ઘટતા અંતે માખીની પાંખ કરતા પણ પાતળી છે, સર્વશ્વેતસુવર્ણની બનેલી છે, સ્ફટિક જેવી નિર્મળ છે, ચત્તા છત્રના આકારની છે, ઘીથી ભરેલી કડાઈના આકારની છે. તેની ઉપર 1 યોજના ગયા પછી લોકનો અંત છે. મતાંતરે સર્વાર્થસિદ્ધવિમાનથી 12 યોજન ઉપર ગયા પછી લોકનો અંત છે. સિદ્ધશિલાની ઉપરના 1 યોજનના ઉપરના ચોથા ગાઉના 3333 ધનુષ્ય પ્રમાણ ઉપરના ૬ઠ્ઠા ભાગમાં સિદ્ધો રહે છે. અલોકમાં ધર્માસ્તિકાય ન હોવાથી સિદ્ધ લોકના અગ્ર ભાગે વસે છે. મનુષ્યક્ષેત્રમાં શરીર છોડીને સિદ્ધો એક જ સમયમાં લોકના અગ્રભાગે પહોંચી જાય છે.
