________________ વિભક્તિના નિયમો 29 વિભક્તિના નિયમો (1) વિના અવ્યયના યોગમાં બીજી, ત્રીજી અને પાંચમી વિભક્તિ લાગે. દા.ત. રામ વિના, રામેળ વિના, રામાન્ વિના | રામ વિના, (2) ઋતે (વિના) અવ્યયના યોગમાં બીજી અને પાંચમી વિભક્તિ લાગે. દા.ત. ધર્મ ઋતે સાતિને 7ખ્યતે | ધર્માત્ ત્રફતે સાતિને નમ્યતે | ધર્મ વિના સદ્ગતિ મળતી નથી. (3) સદ, સાઈનું સામ્ મા વગેરે “સાથે' અર્થવાળા અવ્યયના યોગમાં ત્રીજી વિભક્તિ લાગે. દા.ત. પણ સદ છતિ aa તે પુત્ર સાથે જાય છે. (4) પ્રતિ (તરફ)ના યોગમાં બીજી વિભક્તિ લાગે. દા.ત. ના પ્રતિ ઔતિ | તે નગર તરફ જાય છે. (5) નમ: (નમસ્કાર), સ્વસ્તિ (કલ્યાણ), સ્વાદ (અર્પણ), સ્વધા (અર્પણ) અને મર્દ (કલ્યાણ) અવ્યયોના યોગમાં ચોથી વિભક્તિ લાગે. દા.ત. વીરાય નિત્ય નમ: | વીરને હંમેશા નમસ્કાર થાઓ. દયે સ્વતિ | હરિનું કલ્યાણ થાઓ. ૐ શ્રી પાર્શ્વનાથાય સ્વાહા | શ્રી પાર્શ્વનાથ પ્રભુને અર્પણ થાઓ. વાય સ્વધા | દેવને અર્પણ થાઓ. સાય ભદ્ર પવા સંઘનું કલ્યાણ થાઓ. (6) મૃદુ (ઝંખવું) ધાતુના યોગમાં કર્મને ચોથી વિભક્તિ લાગે. દા.ત. મોક્ષાય પૃદયતિ તે મોક્ષને ઝંખે છે. ર્ (ગમવું) અને એવા અર્થવાળા બીજા ધાતુઓના યોગમાં જેને ગમે તેને ચોથી વિભક્તિ લાગે અને ગમવાની વસ્તુને પહેલી વિભક્તિ લાગે. દા.ત. મોક્ષો મર્દ રોતે મોક્ષ મને ગમે છે. (7) જેવું |
