________________ ઉપસર્ગ ઉપસર્ગ પ્ર વગેરે ઉપસર્ગો ધાતુની પહેલા લાગે છે. તેઓ ધાતુના અર્થમાં ફેરફાર કરે છે. તેથી તેમને ઉપસર્ગ કહેવાય છે. ધાતુને ઉપસર્ગ લાગતા નીચે પ્રમાણે ફેરફાર થાય છે - (1) ધાતુનો અર્થ બદલાઈ જાય છે. દા.ત. મમ્ ચ્છિત તે જાય છે. + અમ્ - વિછિત ! તે જાણે છે. (2) ધાતુનો અર્થ ન બદલાય. દા.ત. વિમ્ - વિતિ | તે પ્રવેશે છે. પ્ર + વિશુ - પ્રવિતિ | તે પ્રવેશે છે. (3) ધાતુના અર્થમાં વધારો થાય છે. દા.ત. રૃક્ષ ફંક્ષત ! તે જુવે છે. નિર્ + {E> નિરીક્ષતે . તે બારીકાઈથી જુવે છે. (4) ધાતુનો અર્થ વિપરીત થાય. દા.ત. મ્ - ગુચ્છતિ તે જાય છે. મા + મ્ - કાછિતિ છે તે આવે છે. (5) ધાતુનું પદ બદલાઈ જાય છે. દા.ત. (i) સમ્, અવ, પ્ર + Daa આત્મપદી બને છે. તિષ્ઠતિ aa તે સ્થિર રહે છે. સત્તwતે . તે સ્થિર રહે છે. મતકો તે સ્થિર રહે છે. પ્રતિકતે . તે પ્રસ્થાન કરે છે. (ii) મા + મેં આત્મનેપદી બને છે.
