________________ 149 પાંચમો પ્રકાર પરસ્મપદના નિયમો(૧) ધાતુના અન્ય સ્વરની વૃદ્ધિ થાય છે. દા.ત. - + રૂષમ્ = અનાવિષમ્ ! મેં કાપ્યું. (2) ધાતુના ઉપાસ્ય હૃસ્વ સ્વરનો ગુણ થાય છે. ના અને ઈશ્વ ધાતુઓમાં અન્ય સ્વરનો ગુણ થાય છે. દા.ત. વધુ + = વાંધી I તે બોધ પામ્યો. fસન્ + રૂંતુ = બધી ! તે તૈયાર થયો. + રૂંતુ = અર્તીસ્ ! તેણે કાપ્યું. ના+J + ત = નારીત્ ! તે જાગ્યો. %i + ત = 31શ્વયીત્ ! તે ગયો. (3) વ૬, વ્રર્ અને રુ, 7 અન્તવાળા ધાતુઓના ઉપાજ્ય માં ની વૃદ્ધિ થાય છે. દા.ત. વત્ + ત્ = વાવી તે બોલ્યો. વ્રન્ + રૂંત = પ્રવ્રાનીતુ . તે ગયો. વર્ + ત = Hવારી– I તે ચાલ્યો. વન્ + 8 = માનીતું ! તે ચાલ્યો. (4) 3 - સિવાયના વ્યંજન અંતે હોય તેવા વ્યંજનાદિ ધાતુઓના ઉપાજ્ય માં ની વિકલ્પ વૃદ્ધિ થાય. દા.ત. ક્ + = ગાવીત, કાવી ! તે બોલ્યો. અપવાદ - હું, મું, હું અત્તવાળા તથા ક્ષ, વધુ, ગન, શ્વસુ, # , વત્ વત, વ, પથુ, મથુ, હ્ર, તળુ આટલા ધાતુઓમાં ઉપાજ્ય મ ની વૃદ્ધિ ન થાય. દા.ત. પ્રહ + ત = પ્રદીત્ aa તેણે ગ્રહણ કર્યું. વમ્ + ત = મીત્ ! તેણે ખાધું. વધુ + રૂંત્ = 3 વધીસ્ ! તેણે હયું. (5) [ ધાતુમાં વિકલ્પ સ્વરનો ફેરફાર ન થાય. વિકલ્પપક્ષમાં અન્ય સ્વરની ગુણ-વૃદ્ધિ થાય.
