________________ 1 16 સંપ્રસારણ (2) તુ, પત્ન, , મ, રાધુ ધાતુઓમાં પણ સ્ત્ર થાય છે. દા.ત. તૃ + $ + વ = તસ્ + ડું + વે (પાના નં. 113 નિયમ 7 (i) થી ગુણ થાય છે.) = તેર્ + વ = તેરવ | અમે બે તર્યા. ત્ + ડું + વ = સિવ | અમને બેને ફળ મળ્યું. | + ડું + વ = 2પવા અમે બે શરમાયા. (3) , પ્રમ્, 2, 5, ર, શ્રા, પ્રાશ, ના, ચ, સ્વમ્, સ્વન ધાતુઓમાં વિકલ્પ પત્ર થાય છે. દા.ત. 3 + ડું + 4 = નગરવ, નેવિ . અમે બે ઘરડા થયા. પ્રમ્ + ડું + વ = વપ્રવિ, પ્રેમિવ | અમે બે ભમ્યા. (4) ગ્રન્થ, ગ્રન્થ, ટ્રમ્ ધાતુઓમાં બધા પ્રત્યયો પૂર્વે વિકલ્પ પત્ર થાય. પ્રત્વ થાય ત્યારે અનુનાસિક લોપાય. દા.ત. ત્રણ્ + = 9થ, સન્થા તું ઢીલો થયો. શ્રણ્ + $ + વ = થવ, શસ્થિવા અમે બે ઢીલા થયા. (5) શ, ત્ અને 6 થી શરૂ થતા ધાતુઓમાં પ્રત્વ ન થાય. દા.ત. શસ્ + રૂ + = શિસિવ | અમે બેએ હિંસા કરી. ત્ + $ + વદે = વિશે | અમે બેએ આપ્યું. વિમ્ + હું + વ = વવવ . અમે બેએ વમન કર્યું. સંપ્રસારણ (1) કર્મણિપ્રયોગની જેમ પરોક્ષભૂતકાળમાં પણ સંપ્રસારણ થાય છે. (i) વિકારક પ્રત્યયો પૂર્વે ધાતુની દ્વિરુક્તિ થયા પછી દ્વિરુક્તિમાં સંપ્રસારણ થાય છે. ધાતુની આદિમાં સંયુક્ત વ્યંજન હોય તો આખા સંયુક્ત વ્યંજનની દ્વિરુક્તિ થયા પછી દ્વિરુક્તિમાં સંપ્રસારણ થાય. દા.ત. યેન્ + = યક્ + ગ = રૂયજ્ઞ + = રૂાગ, ડ્રયન | મેં યજ્ઞ કર્યો.
