________________ ગણકાર્યરહિત કાળના સામાન્ય નિયમો | ગણકાર્યરહિત કાળના સામાન્ય નિયમો (1) (2) (4) ગણકાર્યરહિત કાળમાં ગણનો ભેદ નથી, ગણની નિશાની લાગે નહીં અને મૂળધાતુને કાળનો પ્રત્યય લાગે. વિકારક પ્રત્યય લાગતા ધાતુના અન્ય સ્વર અને ઉપાજ્ય હસ્વ સ્વરનો ગુણ થાય. (3) હું અને 7 થી શરૂ થતા પ્રત્યયોની પૂર્વે સેટુ ધાતુઓને રૂ લાગે, અનિદ્ ધાતુઓને રૂ ન લાગે અને વે ધાતુઓને વિકલ્પ રૂ લાગે. ત, વૃત, છુ, તૃ૬ નૃત ધાતુઓ સેટુ હોવા છતાં તેમને અદ્યતન ભૂતકાળ સિવાયના સદ્ધિ પ્રત્યયો પૂર્વે વિકલ્પ રૂ લાગે. દા.ત. [ + ત = તિષ્યતિ, ત્યંતિ તે કાપશે. (5) દીર્ઘ 4-કારાન્ત ધાતુઓ અને વૃધાતુને લાગેલી સેટુ ની 3 વિકલ્પ દીર્ઘ થાય. અદ્યતન ભૂતકાળ પરઐપદ, આશીર્વાદાર્થ આત્મને પદ અને પરોક્ષ ભૂતકાળમાં આ નિયમ લાગતો નથી. દા.ત. 1 + તાશ્મિ = રિતાતિ, નીતાશ્મિા હું બોલીશ. વૃ + તામિ = વરિતામિ, વરીતમિહું વરીશ. વ+ = સવારીતા (અદ્યતનભૂતકાળ, પમો પ્રકાર, પરસ્મપદ) તે વર્યો. 4 + લીઝ = વરિપીણા (આશીર્વાદાર્થ, આત્મપદ) તે વરે. 1 + = ગારિવ aa (પરોક્ષ ભૂતકાળ) અમે બે બોલ્યા. (6) ધાતુના અન્ય 9, છે, મો, ગૌ નો ના થાય. દા.ત. નૈ + તાલ્મિ = માતાશ્મિા હું ગાઈશ. વે + તHિ = વાતાgિ હું વણીશ. તો + તાશ્મિ = ઢાતાશ્મિ | હું કાપીશ.
