________________ 20 યોગને વિષે 10 ધારો, દ્વાર ૧લુ અવિભાગ જીવ યોગરૂપ વીર્ય વડે ઔદારિક વગેરે પાંચ શરીર યોગ્ય પુદ્ગલોને ગ્રહણ કરે છે અને ઔદારિક વગેરે શરીરરૂપે પરિણમાવે છે. જીવ યોગરૂપ વીર્ય વડે શ્વાસોચ્છવાસ, ભાષા અને મન યોગ્ય પુદ્ગલોને ગ્રહણ કરે છે, શ્વાસોચ્છવાસ વગેરે રૂપે પરિણમાવે છે અને તેનું અવલંબન કરે છે. આમ વીર્ય એ ગ્રહણ, પરિણમન અને અવલંબનમાં કારણભૂત છે. વીર્યના ત્રણ પ્રકાર છે - (1) મનના આલંબનથી પ્રવર્તતું વીર્ય તે મનોયોગ. (2) વચનના આલંબનથી પ્રવર્તતુ વીર્ય તે વચનયોગ. (3) કાયાના આલંબનથી પ્રવર્તતું વીર્ય તે કાયયોગ. પ્રશ્ન : બધા જીવપ્રદેશો ઉપર લાયોપથમિક વગેરે વીર્યલબ્ધિ એકસરખી હોય છે. તો પછી ક્યાંક વધુ વીર્ય હોય, ક્યાંક ઓછું વીર્ય હોય, આવી વીર્યની વિષમતા કેમ હોય છે ? જવાબ : (1) જે જીવપ્રદેશો કાર્યપ્રદેશની નજીક હોય તેમાં વધુ વીર્ય હોય છે અને જે જીવપ્રદેશો કાર્યપ્રદેશથી દૂર દૂર હોય તેમાં ઓછું ઓછું વીર્ય હોય છે. (2) જીવપ્રદેશો સાંકળના અવયવોની જેમ પરસ્પર સંકળાયેલા છે. આ બે કારણથી જીવપ્રદેશો ઉપર વીર્યની વિષમતા જોવા મળે છે. યોગને વિષે 10 દ્વારોની પ્રરૂપણાઃ (1) અવિભાગ : વીર્યના જે સૂક્ષ્મ અંશને કેવળીની બુદ્ધિથી છેદતા તેના બે વિભાગ ન થાય તેને અવિભાગ કહેવાય છે. તેને વિર્યાણ કે ભાવાણું પણ કહેવાય છે. દરેક આત્મપ્રદેશ ઉપર જઘન્યથી અસંખ્યલોકાકાશપ્રદેશપ્રમાણ વીર્યના અવિભાગ હોય છે
