________________ વીર્યના પ્રકારો 19 આ વીર્ય સલેશ્ય પણ હોય અને અલેશ્ય પણ હોય. અહીં સલેશ્યવીર્યનો અધિકાર છે. વીર્ય બે પ્રકારે છે - (1) ક્ષાયિકવીર્ય : વીર્યંતરાયકર્મના ક્ષયથી પ્રાપ્ત થયેલી વીર્યલબ્ધિથી ઉત્પન્ન થયેલું વીર્ય તે ક્ષાયિકવીર્ય. તે કેવળજ્ઞાની ભગવંતોને હોય છે. તે ૧૩મા ગુણઠાણે સલેશ્ય હોય છે અને ૧૪મા ગુણઠાણે તથા સિદ્ધભગવંતોને અલેશ્ય હોય છે. (2) ક્ષાયોપથમિકવીર્યઃ વીર્યંતરાયકર્મના ક્ષયોપશમથી પ્રાપ્ત થયેલી વીર્યલબ્ધિથી ઉત્પન્ન થયેલું વીર્ય તે ક્ષાયોપથમિકવીર્ય. તે છદ્મસ્થોને હોય છે. તે ૧લા ગુણઠાણાથી ૧૦માં ગુણઠાણા સુધી સકષાયી હોય છે અને ૧૧મા-૧રમાં ગુણઠાણે અકષાયી હોય છે. ક્ષાયિકવીર્ય અને ક્ષાયોપથમિકવીર્ય બંને બે પ્રકારના છે - (1) અભિસંધિજવીર્ય : દોડવા, કૂદવા વગેરેની પ્રવૃત્તિમાં બુદ્ધિપૂર્વક યોજાતું વીર્ય તે અભિસંધિજવીર્ય. (ર) અનભિસંધિજવીર્ય : વિચાર્યા વિના યોજાતુ વીર્ય તે અનભિસંધિજવીર્ય. દા.ત.ગ્રહણ કરેલા આહારને ધાતુ અને મલરૂપે પરિણાવવામાં કારણભૂત વીર્ય, એકેન્દ્રિય વગેરે જીવોને તે તે ક્રિયાઓમાં કારણભૂત વીર્ય. આ અભિસંધિજવીર્ય કે અનભિસંધિજવીર્ય સૂક્ષ્મ-બાદર પરિસ્પન્દરૂપ ક્રિયાથી યુક્ત હોય છે. તેને યોગ પણ કહેવાય છે. યોગના પર્યાયવાચી શબ્દો - વીર્ય, સ્થામ, ઉત્સાહ, પરાક્રમ, ચેષ્ટા, શક્તિ, સામર્થ્ય.
