________________ લેવા માટેની દોડા દોડી - તિજોરીમાં સંઘરીએ - જોઈને હરખાઈએ. જરૂર પડે એકેન્દ્રિયનાંદેહને સાચવી રાખવા કે પ્રાપ્ત કરવા પંચેન્દ્રિય જીવોની હત્યા કરવા કે પોતાનાં પ્રાણ આપવા તૈયાર થાવ છો. પણ હવે મતિ–શ્રુતજ્ઞાનનાં સાધન દ્વારા કેવળજ્ઞાનને પ્રગટ કરવા માટે પ્રયત્ન કરવો જોઈએ. ઈન્દ્રિયો માત્ર પર્યાય જ બતાવશે. બહારનું જ જણાવશે. અંદરનું ન કહી શકે. પ્રથમ દ્રવ્ય તરીકે બોધ થવો જોઈએ કે આ દ્રવ્ય શું છે? જીવ કે અજીવ? તેનો બોધ થાય પછી એના સ્વભાવ–સ્વરૂપનો અને લક્ષણોથી બોધ થવો જરૂરી છે. આ પુદ્ગલ દ્રવ્ય છે. સડન-પાન અને વિધ્વંસન એનો સ્વભાવ છે. સ્વરૂપથી તે નાશવંત છે, વર્ણ, ગંધ, રસ, સ્પર્શ એ એનાં સામાન્ય લક્ષણો છે. પ્રકાશ, તડકો, છાંયો વિ. એનાં વિશેષ લક્ષણો છે. આ રીતે બધો જ સ્પષ્ટ બોધ થવો જરૂરી છે. જીવ સુખનો ઈચ્છુક છે તેથી જ તેને જ્યાં જ્યાં સુખ દેખાશે ત્યાં ત્યાં તે દોડશે.મિથ્યાત્વ સુખબતાવશે અને કષાય મોહનો પરિણામ એને એ તરફ દોડાવશે. સર્વજ્ઞની દષ્ટિ પ્રમાણે જો બોધ ન થાય તો તે મિથ્યાત્વ જ છે. મુનિ હવે માત્ર શુભ ભાવમાં નહોય પણ સમતારસનાં પાન કરવાનાં પ્રયત્નમાં હોય. નિર્ણય થવો તે જ્ઞાનાવરણીયનો ક્ષયોપશમ છે. પણ અંદરમાં સ્વીકાર થવો તે દર્શનમોહનીય કર્મનો ક્ષયોપશમ છે. | સર્વજ્ઞની દષ્ટિ પ્રમાણે બોધ થાય ત્યારે હેયમાં ત્યાગની રુચિ અને ઉપાદેયમાં ગ્રહણની રુચિનો પરિણામ આવે. રૂપને જોઈને જોયથી જાણીને નિશ્ચય કરે ત્યાં કર્મબંધ નથી, પણ સારા નરસાનાં પરિણામ આવે ત્યાં કર્મબંધ છે. પછી તેને મેળવવા - ભોગવવા માટે તે આતુર બને છે. માત્ર પુદ્ગલનો સંયોગ થાય તો તેદ્રવ્ય પીડા છે તેમાં મોહનો પરિણામ થાય તો તે ભાવપીડા છે. જ્ઞાનસાર-૨ // 228
