________________ શ્રુતજ્ઞાનનો આશ્રય લેવાનો. જો આત્મા સાવધાન ન રહે તો આ મોહરાજા ગમે ત્યાં ગમે તેમ ફેક. તળેટી કરતાં શિખર પર સાવધાની વધુ રાખવાની. સાધકને પૂર્ણ સિદ્ધ ન થાય ત્યાં સુધી હાશ લેવાની જરૂર નથી. મોટામાં મોટો ઉપસર્ગ લોકનો મોહ, લોકને બતાવવા માટે કર્યું. હવે લોકને બતાવવું નથી, અને “લોકાલોકને જાણ્યા વગર રહેવું નથી. આ જ સાધના કરવાની છે. આત્મામાં ગુણોની સાથે આત્મવીર્ય ભળે તે અંતર્ગત ક્રિયા જરૂરી. પ્રતિક્રમણ - પડિલેહણ–તપ બધી બાહ્ય ક્રિયા કહેવાય. સાથે અત્યંતર આંતરિક ક્રિયા જોડાયેલ હોય, તે સાથે જ ચાલતી હોય. ચાલવાની ક્રિયા એ વિહાર. વિ+હર વિશેષ પ્રકારે કર્મરજને હરે ઈર્ષા સમિતિના ઉપયોગપૂર્વક ચાલતાં ચાલતાં નિર્જરા કરે, પણ દોડતો હોય તો નહિ. જિનની આજ્ઞા મુજબ વિહાર કરાય. શેષ કાળમાં 8 મહિના વિહાર કરવાનો ગામ, નગરમાં સંયમી સાધક સ્થાનમાં 1-1 મહિનો સ્થિર રહે અને ચાતુર્માસમાં ચાર મહિના એક સ્થાને સ્થિર રહે. આગમમાં ઉત્સર્ગ માર્ગ અને અપવાદ માર્ગ પણ છે. શાસ્ત્રમાં ઉત્સર્ગ માર્ગે ત્રીજી પોરિસીમાં આહાર-વિહાર–નિહાર કહેલો છે. સવારે વિહાર કરાય નહિ. અપવાદે શરીરની સમાધિને લક્ષમાં રાખી સવારે પણ વિહાર કરાય. કાયાનો રાગ હોય તો શકિત હોવા છતાં જિનાજ્ઞાનું પાલન ન થઈ શકે. આપણે ધારીએ તો ઘણું બધું પાલન કરી શકીએ છીએ. સમતાથી નિર્મળ બનવાનું છે. સાધુના ૧૦થતિ ધર્મ, પ મહાવ્રત, 5 સમિતિ 3 ગુપ્તિ વિ. બધું છે પણ મહત્તા 10 યતિધર્મની છે. ક્ષમા પોતાનો સ્વભાવ છે, એ ગુણ કેળવવાનો છે. સાધુ ક્ષમાપ્રધાન હોય. ક્રોધ કર્યો કે મહાવ્રત ભાંગ્યું. ક્રોધ એ ભાવહિંસા છે. પ્રથમ 3 અનુષ્ઠાનમાં યોગની પ્રધાનતા છે તે રાગાદિને પ્રશસ્ત ભાવમાં લઈ જઈને ગુણનું કારણ બને છે. વચન અનુષ્ઠાનના સ્વીકાર માટે મોહનો તથા મોહના કારણોનો ત્યાગ જ્ઞાનસાર-૨ // 147
