________________ 204 જ્ઞાનસાર પ્રવચન માળા-૨ ગમે અને અણગમ. રાગ અને દ્વેષ. આ છે વિકલ્પ. મેહના “જામને જેમાં ભરી ભરીને પીવાય છે! જે ગમે છે, એના વગર કેમ ચાલી શકશે એ મૂંઝવણને સામે છેડે આ વાત છે? અમુકની સાથે તે મારાથી રહેવાય જ નહિ. બસ, આ બે બિન્દુઓના આકર્ષણ અને અપાકર્ષણમાં જ જીવન પૂરું થઈ જાય છે. અને આ ગમા-અણગમાની પાર્શ્વભૂમિ જ કેવી ડગમગતી છે? જેને માટે માણસ ડા સમય પહેલાં કહેતે હોય છેઆના વગર હું નહિ જીવી શકું. તે જ વ્યક્તિ સાથે એ હદે સંબંધે બગડે છે કે જ્યારે એનું મોટું જોવામાં ય એ પાપ માને છે. કેણ બદલાણું? વ્યક્તિ તે એની એ જ છે. એ નથી બદલાણું. તમે બદલાણા છે જેના પર રાગ કરતા હતા તેમાં કંઈક દોષ દેખાય છે અને પરિણામે રાગને મહેલ કહૂહૂ ભૂસ કરતક ને પડી જાય છે. ભગવાન વગર નહિ ચાલે? રાગ ખૂબ કર્યો સંસારમાં. વિરહની વ્યથા પણ ખૂબ ભોગવી. પરંતુ પરમાત્માનો વિરહ કદી સાથે છે? મહામહે પાધ્યાય શ્રીમદ્ માનવિજય મહારાજ જેવા ભક્તપુરુષે પરમાત્માને કહી શકશેઃ “તુજ વિરહે કિમ વેઠિયે રે લાલ’પણ આવાં ભક્તિ સભર વચને આપણે ક્યારે ઉચારી શકશું? “બીજા બધા વગર મારે ચાલશે, પણ ભગવાન વગર નહિ ચાલેઆ ભૂમિકા જ્યારે હાથ
