________________ રાસ-પ્રબંધ જેવા શબ્દો બહુ સામાન્ય ફેરફાર સાથે પ્રયોજાયેલા છે. રાસ રચનાઓ જૈન સાહિત્યમાં વિશેષ પ્રચલિત છે. રાસ સમૂહમાં તહેવારોના દિવસોમાં ગાવામાં આવતા હતા. પૂર્વે થઈ ગયેલા આચાર્યોનું જીવન પણ ગુરૂ ભક્તિ થી પ્રેરાઈને રાસરૂપે કવિએ નિરૂપણ કર્યું છે. મહાવીરસ્વામીના “વધાવા” એ રચનામાં “વધાવા' સંજ્ઞા ભગવાન પ્રત્યેનો અપૂર્વ સન્માનનો ભાવ પ્રગટ કરે છે. તે મંગલસૂચક સંજ્ઞા છે કે જેમાં ચરિત્રાત્મક નિરૂપણ થયેલું છે. ગોડી પાર્શ્વનાથ સ્તવન પણ પાંચ કલ્યાણકનું નિરૂપણ કરે છે. અન્ય કવિઓએ પણ (પંચકલ્યાણક) સ્તવન નામથી રચનાઓ કરી છે. કવિએ “વધાવા” પંચ કલ્યાણક અને અન્ય સ્તવનો, સઝાય, ગહુલી, પત્રરચના, સ્તુતિ, ચૈત્યવંદન, પૂજા વગેરે સ્વરૂપમાં કાવ્ય સર્જન કર્યું છે. રૂપિયાની સક્ઝાયને ગહુલી નામ સાથે પણ જોડવામાં આવે છે. આ કૃતિમાં ધનનો મહિમા દર્શાવવાની સાથે વિનોદ અને કટાક્ષ દ્વારા તેના પ્રત્યેનો રાગ ન રાખવાની બોધાત્મક વાણી વ્યક્ત થયેલી છે. સાંપ્રદાયિક રચનાઓમાં આ કૃતિઓ કવિની કાવ્યત્વની દષ્ટિએ નવીન ને દષ્ટાંતરૂપ બને છે. પત્રરૂપે રચાયેલી ચંદરાજા અને ગુણાવલીની કૃતિમાં રાજા રાણીના અનન્ય પ્રેમનું રસિક શૈલીમાં નિરૂપણ કરવામાં આવ્યું છે. કાવ્યની મંજુલ પદાવલીઓ તેમાં રહેલી પ્રાસાદિક્તા અને શૃંગારનો વૈભવ કાવ્યત્વને અનુકૂળ બને છે. વળી કવિએ પોતાની અભિવ્યક્તિમાં મધ્યકાલીન સમયની રચનાઓમાં ઉખાણાનો પ્રયોગ થતો હતો તેનું અનુસરણ કરીને કંઈક નવીનતા લાવવાનો પ્રયત્ન કર્યો છે. - સાહિત્ય કૃતિમાં શીર્ષકની પસંદગી પણ કવિની શક્તિનો પરિચય કરાવે છે. સંક્ષિપ્ત અર્થપૂર્ણ શીર્ષકથી પ્રથમ દષ્ટિએ કૃતિનો સામાન્ય ખ્યાલ આવે છે. કવિએ શીર્ષકની પસંદગીમાં વ્યક્તિ અને સ્થળ કેન્દ્રમાં 317
