________________ [ 39 શ્રી ઉમાસ્વાતિ વાચક વિરચિત ] તન્મથે મેરુ-નાભિ-વૃત્તો જન-શતસહસ્ત્ર વિષ્કર્ભે જમ્બુદ્વીપ -3-9 તે દ્વીપ સમુદ્રોની મધ્યે મેરૂ પર્વત છે નાભિ જેની એ ગળાકારે, એક લાખ એજનના વિસ્તારવાળો જંબુદ્વીપ છે. મેરૂપર્વત એક હજાર યોજન ભૂમિમાં અવગાહી રહેલ, 99 હજાર યોજન ઊંચો, મૂળમા દશ હજાર યોજન વિસ્તારવાળે અને ઉંચાઈનો પહેલો કાંડ=ભાગ. શુદ્ધ પૃથ્વી, પત્થર, વજરત્ન અને શર્કર વડે કરીને પ્રાયઃ પૂર્ણ છે. 63 હજાર જન ઉંચે બીજે કાંડ રૂપ્ય, સુવર્ણ, અંકરત્ન અને સ્ફટિક રત્નથી પ્રાયઃ પૂર્ણ છે, 36 હજાર યોજન ઉંચે ત્રીજો કાંડ પ્રાયઃ જાંબુનદ (લાલ સુવર્ણ) મય છે અને મેરૂની ચૂલિકા ચાળીશ જન ઉંચી, પ્રાયઃ વૈડૂર્ય (નીલ) રત્નમય છે. તે મૂળમાં બાર એજન, મધ્યે આઠ જન અને ઉપર ચાર યોજન વિસ્તારે છે. તત્ર ભરત હૈમવત-હરિ--વિદેહ-રમ્ય હૈરણ્યવર્તી રાવત વર્ષા ક્ષેત્રાણિ-૩-૧૦ તે જ બૂદીપને વિષે 1 ભરત, 2 હૈમવત, 3 હરિવર્ષ, 4 મહાવિદેહ, 5 રમ્ય, 6 હૈરણ્યવંત અને 7 ઐરાવત એ સાત વાસક્ષેત્રો છે. વ્યવહાર નયની અપેક્ષાએ સૂર્યની ગતિ પ્રમાણે દિશાના નિયમથી મેરૂ પર્વત સર્વ ક્ષેત્રની ઉત્તર દિશાએ છે. લેકના મધ્યમાં રહેલા આઠ રૂચક પ્રદેશને દિશાનો હેતુ માનીએ તો યથાસંભવ દિશા ગણાય છે. તદ-વિભાજિનઃ પૂર્વાપરાયતા હિમવન્મહાહિમવન્નિષધ-નીલ -ક્રિમ-શિખરિણે વર્ષધર પર્વતઃ–૩-૧૧
