________________ - અ આમહસ્ય. રર૫ થતા બંધ થયા. નાસનારાની પાછળ જવું, અને સામાન્ય શાંતિને માટે શરતો મનાવવી એવિના બીજું કાંઈ અગ્રેજ સરકારને કરવાનું રહ્યું નહિ. આ બંને કામ કરવામાં સર જોન માલ્કમે આગેવાની કરી. પેશ્વાના મૂલક મુંબાઈ ઇલાકમાં જેડી દીધે, અને પિંડારાના ભૂલક લીધા તે આસપાસ વધતાં વધતાં હાલના મધ્યપ્રાંત થયા. પેશ્વા પોતે શરણે આવ્યા. તેને કાનપુરની પાસેના બિયૂરમાં રહેવા દઈ વરસે રૂ. 8,00,000 નું પેન્શન બાંધી આપ્યું. 1857 ના બળવામાં ફજેત થયેલે નાના સાહેબ એને દત્તપુત્ર હતો. પેશ્વા અસલથી મરાઠી રાજમંડળનો મુખ્ય મનાતો હતો, તેની આ ખાલી પડેલી જગા પૂરવાને શિવાજીના ખૂણે પડેલા વંશજને બહાર આણી સતારાની ગાદ્યએ બેસાડ. એક બાળકને હાલ્કરને વારસ માન્યા; બીજા બાળકને બ્રિટિશ સરકારના વાલીપણું નીચે નાગપુર રાજ ઠરાવ્યો. એજ અરસામાં રજપૂતાનાનાં સંસ્થાનોએ અંગ્રેજ સરકારને ઉપરી માન્યા, અને પતિ તેનાં માંડલિક બન્યાં. એ પ્રમાણે હિંદનો નકશો લૉર્ડ હેસ્ટિંગ્સ દાય તે લૈર્ડ ડેલ હાઉસીના વખત લગી ખરું જોતાં બદલાય નહિ. પણ બ્રિટિશ રાજ્યની સીમા વધારી એમાં લૈર્ડ હેસ્ટિંગ્સ અને સર જોન માલ્કમ ઉત્તમ વડાઈ માનતા નહતા, પણ કરે આદમીને મરાઠા અને પિંડારાના જાલમથી છેડાવી તેમને શાંતિનું અને રૂડા રાજ્યબંદોબસ્તનું સુખ આપ્યું એમાં માનતા હતા. અર્લ આહર્સ્ટ, 1823-1829- માવસ ઍવું હેસ્ટિંગ્સની જગાએ થોડા મહિના પછી લૈર્ડ આહર્સ્ટ આવ્યા, ને વચગાળાના વખતમાં સિવિલ સર્વિસના મી. આડમે ગવર્નર જનરલનું કામ ચલાવ્યું. હિંધ દીપકલ્પમાં મરાઠા યુદ્ધનો અંત આવ્યો ન હતો એટલામાં અંગ્રેજી કે જેને દરિયાપર નવાજ શત્રુ જોડે બાથ ભીડવી પડી. લૉર્ડ આહરર્ટન કારભાર 1823 થી 1828 લગીનાં પાંચ વરસ ચાલ્યા, તે દામૈયાનમાં ઇતિહાસમાં પંકાયેલા બે મોટા બનાવ બન્યા, પહેલું બ્રહ્યી યુદ્ધ તથા ભરતપુર ગઢના છત. પ્રાચીન કાળમાં બ્રહ્મદેશ–કેટલાંક વરસ થયાં આપણી ઈશાન 29.