Page Text
________________ નિજામ જોડે કરાર. ર૧પ હિંદમાંનાં મોટાં રાજ્યોને કંપની સરકારને તાબેદાર કરવાં એવો ઠરાવ વિલેસ્ટેએ કર્યો. કરેલા કોલ તોડ્યા વિના દેશી રાજાઓના કાવતરાંથી આ ઠરાવ અમલમાં લાવવાની તેને જોગવાઈ મળી. વખત એવો આવ્યા હતા કે અંગ્રેજે હિંદમાં શ્રેષ્ઠ થવું કે હારીને નાશી જવું. મુગલાઈન રાજ્ય છેક સૂટી ગયું હતું અને હવે મુખ્ય સત્તા તે પાદશાહતના પ્રાંતિ ના મુસલમાન ગવર્નરેને હાથ જાય કે મરાઠી રાજમંડળના હાથમાં જાય કે એગ્રેજ સરકારને હાથ અવે. લૉર્ડ વિલેસ્લીએ નિશ્ચય કર્યો કે એ સર્વોપરિ સત્તા અંગ્રેજે લેવી. લૉર્ડ વેલેસ્લેની રાજનીતિ-હિંદમાં પ્રથમ તેને કરવાનું કામ સહેલું હતું. લખનારના કરારથી હાલના વાયવ્ય પ્રાંતોના મધ્યભાગ લગીને મૂલક એગ્રેજને કબજે આવ્યો અને અયોધ્યામાં તેમની સત્તા સ્થાપના થઈ. એ હદપાર રાજ્યાધિકારનો વહિવટ મરાઠી રાજમંડળની ઉત્તર શાખાઓને હાથ હતો અને નામ કે પૂતળા જે પાદશાહ તેમના કબજામાં હતો. બીજું મરાઠી યુદ્ધ (182- 1804 માં ) થયું ત્યારે તેને આખી પ્રજા જોડે અસરકારક રીતે વર્તવાનો લાગ મળે ત્યાં સૂધી તેણે એ શાખાઓને છોડી નહિ. દક્ષિણ હિંદમાં તેને હૈદરાબાદના નિજામનું રક્ષણ કરવાની ગરજ માલુમ પડી. અહીં તે એવી રીતે વર્યો કે પછીથી ઊઠેલા ઝગડામાં નિજામ તેની સલાહ પ્રમાણે ચાલ્યો. દક્ષિણમાં બીજું મુસલમાની રાજ્ય હેસ્રરમાં ટિપૂ સુલતાનને હાથ હતુ. એ સુલતાન જેડે વર્તવાનું કામ એટલું સહેલું ન હતું. લૉર્ડ વિશ્લેસ્ટેએ તેને છૂંદી મારવાનો ઠરાવ કર્યો અને અંગ્રેજને તેણે મસ ખીજવ્યા હતા તેથી તેને તમ કરવાનું પુષ્કળ કારણ મળી આવ્યું. દક્ષિણના ત્રીજા રાજબળનું-મરાઠી રાજમંડળનું બંધારણ એવું ઢીલું હતું કે પ્રથમ લૉર્ડ વિલ્વેએ તેની સાથે મિત્રાચારીના એબસ્તથી રહેવાની આશા રાખેલી જણાય છે. તેમની સાથે દોસ્તી થાય ને વળી ત્રુટે એવું કેટલાંક વરસ લગી થયાં ક્યથી જ્યારે તેની ખાતરી થઈ કે દક્ષિણ હિંદનું સપરિપણું મરાઠાને હાથ રહે કે અંગ્રેજને હાથ રહે, ત્રીજે રસ્તા નથી, ત્યારે શું કરવું તેનો નિશ્ચય કરવામાં તે ખંચાયો નહિ. નિજ મ જોડે કરાર, ૧૭૯૮.–દક્ષિણનાં ત્રણ રાજ્યોમાં વધારે નબળું રાજ્ય હૈદરાબાદના નિજામનું હતું. લૈર્ડ વિલેએ પ્રથમ
| SR No. | 032729 |
| Book Title | Hindni Prajano Tunko Itihas |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | W W Hunter, Unknown |
| Publisher | Education Society |
| Publication Year | 1899 |
| Total Pages | 296 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 17 MB |