________________
ર૧૨
હિંદુસ્તાનનો પ્રાચીન ઈ તિહાસ સદ્ભાગ્ય તામિલ દેશને હતું. એ ત્રણ ચીજ તે મરી, મોતી અને વૈદૂર્યમણિ.
યુરેપનાં બજારોમાં મરી બહુ મોંઘુ ભાવે વેચાતાં મરી, મેતી અને અને એની માગણી એવી તે જબરી હતી કે વૈદુર્યમણિ છે. ઇ.સ. ૦૯માં ગાથ સરદાર એલેર, રોમ પાસે
યુદ્ધદંડ વસુલ કર્યો તે વખતે થયેલા કરારમાં ૩૦૦૦ રતલ ભરી આપી દેવાની સરતનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો હતે. દક્ષિણના દરીઆમાંનાં મોતીનો વેપાર આજ પણ બહુ પિદાશવાળે અને કિંમતી છે. તે કોણ જાણે કેટલાય યુગોથી ચાલુ હતો અને પરદેશી વેપારીઓનાં ટોળેટોળાં તે ધંધા તરફ આકર્ષાઈ આવતાં હતાં. .
વૈદૂર્યમણિ લીલા રંગને ખૂબ મળતું છે એવી પ્લિનીએ ટીકા કરી છે તે તદન ખરી છે. હિંદીઓ તેમજ રોમનોને તેનો ભારે શેખ હતો. એના પર કોતરકામ કરનાર કારીગર પોતાની ઊંચામાં ઊંચી કળા બતાવી શકતો હતો. હિંદ સિવાયના બીજા દેશોમાં તેની અછત હતી તેથી કુશળ હિંદી સાધારણ સ્ફટિકમણિમાંથી એનાં બોટાં નંગ બનાવવા લલચાતા હતા. એ નંગની ત્રણ હિંદી ખાણોની નોંધ છે. (૧) મહમૂરની નઋત્યે કાવેરી નદીની શાખારૂપ કમ્બાની નદી પર આવેલા કિન્નુર પાસે પુજાટ આગળ. અહીં આગળ તે મણિ મળી આવે છે એવી નોંધ ટોલેમીએ કરેલી છે. (૨) કોઈમ્બતુર શહેરની પૂર્વ અને અગ્નિ ખૂણા વચ્ચેની દિશામાં ૪૦ માઈલ પર પડીયૂર અથવા પઆિવી પાસે. છેક ઇ. સ. ૧૮૨૦ સુધી એક ખાણ આ જગાએ સફળતાથી ચાલુ હતી. (૩) ત્રીજી ખાણ હાલનાં કલારનાં સુવર્ણક્ષેત્રોની પાસે અને સલેમ જીલ્લાના ઈશાન ખૂણમાં વાનિયંબાડી આગળ આવેલી છે. તે પ્રદેશમાં મળી આવતા રોમન સિકકાના મેટા અને સંખ્યાબંધ સંઘરા દક્ષિણ હિંદનાં રત્નોના પ્રાચીન વેપારની જબરી ધમાલની શાખ પૂરે છે. સાલેમ અને કઈબટુર જીલ્લામાં પુષ્કળ પ્રમાણમાં મળી આવતા લાલ અને ભૂરા નિંગનો “કેડમ” નામનો પ્રકાર “કુરંદમ” એવું ચેખું તામિલ નામ ધારણ કરે છે તે હકીકત હિંદી રત્નોની ખાણોની પેદાશનો પ્રાચીન
