Page Text
________________
૧૬૨
યુરેપના સુધારાને ઇતિહાસ લકે રાજાની પાસે જતા; કેટલીક વાર એની સત્તાની બહારની વાતમાં પણ વચમાં પડવાને એની મદદ માગવામાં આવતી; એ પ્રજાકીય વ્યવસ્થાના રક્ષક તરીકે, કે લોકોને થતી ઈજા દૂર કરવા લવાદ તરીકે વચમાં પડત. એના નામની સાથે જે નૈતિક સત્તા રહી હતી તે ધીમે ધીમે આ પ્રકારની સત્તા એને મેળવી આપતી હતી.
લઈ લિ ગ્રેસના રાજ્ય નીચે ને સુગરની સત્તા નીચે આ પ્રમાણેનું નૃપતંત્ર થવા માંડયું હતું. જેમને રાજ્યનાં સામાન્ય સાધનો દ્વારા ન્યાય ન મળતો હોય તેમને ન્યાય આપવાનું ને અવ્યવસ્થાને સમયે વ્યવસ્થા સ્થાપવાનું કામ હવેથી પતંત્ર સાથે જોડાયું. સલાહ જાળવવી કે ફરીથી કરવી, ને જે કંઈ ન પતાવી શકે એવી લડાઈએ હોય તે પતાવવી એવું એક
મોટા મૅજિસ્ટ્રેટ તરીકેનું નવું કામ આ રાજાઓને શિરે લોકોએ અર્યું હતું. - યુરોપમાં ને ખાસ કરી કાન્સમાં બારમા સૈકાથી શરૂ થતું નૃપતંત્રનું આ
તદન નવું જ સ્વરૂપ હતું. એ વૈદેશિક પતંત્રએ નહેતું, ધાર્મિક નૃપતંત્રએ નહેતું, કે રેમન પતંત્ર પણ નહોતું. એની સત્તા તદન જુદી જ રીતે વપરાતી હતી. એની માત્ર થોડી, અપૂર્ણ ને અકસ્માતથી પ્રાપ્ત થએલી જાણે આખી પ્રજાની શાન્તિના રક્ષક તરીકેની સત્તા હતી.
આધુનિક નૃપતંત્રની ખરી ઉત્પત્તિ આ છે; ખરું જોતાં આ એનું ખરૂ કારણ છે; આગળ જતાં એને જ વિકાસ થયો છે ને એને લીધે જ આધુનિક નૃપતંત્ર વિજયવાન નીવડયું છે એમ સંકોચ વિના આપણે કહી શકીશું. ઈતિહાસના જુદા જુદા યુગમાં પતંત્રનાં જુદાં જુદાં સ્વરૂપ ફરીથી જોવામાં આવે છે. આમ ધર્મગુરુઓએ હમેશાં ધાર્મિક પતંત્રને ઉપદેશ કર્યો છે; ધર્મશાસ્ત્રમાં કેવિદ પુરુષોએ રેમન નૃપતંત્રને પુનર્જીવિત કરવા પ્રયત્ન કર્યો છે; અને અમીરોએ કેટલીક વખતે પ્રજાનિયુક્ત પતંત્ર કે ચૂડલ નૃપતંત્ર ફરીથી સ્થાવવા પ્રયત્ન કર્યો છે. આ પ્રમાણે જુદા જુદા લેકેએ જુદાં જુદાં નૃપતિ સ્થાપવા પ્રયત્ન કર્યા છે એટલું જ નહિ પણ રાજાઓએ જુદાં જુદાં પતંત્ર પ્રમાણે તે તે વર્ગને પોતાની સત્તા વધારવામાં સાધનભૂત કર્યા છે.
| SR No. | 032714 |
| Book Title | Europena Sudharano Itihas |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Atisukhshankar K Trivedi |
| Publisher | Gujarat Varnacular Society |
| Publication Year | 1913 |
| Total Pages | 256 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |