________________
લભ પાપનાં ફળો તીર્થંકર પરમાત્માઓએ લોભને આકાશ, રાક્ષસ, પાપોનો બાપ, કાળ, મહાકાળ અને પ્રલયકાળના ઉપમા આપેલ છે. જેવી રીતે આકાશને અંત નથી, તેમ લોભદશાનો પણ અંત નથી જેમ રાક્ષસનું પેટ ક્યારેય ભરાતું નથી તેમ લોભ ક્યારેય સંતોષ પામતો નથી. જમીનમાં ઝાડ-વૃક્ષાદિનાં મૂળિયાં રહયાં હોય તો અંકુરોત્પત્તિ થતાં વાર લાગતી નથી તેમ સંસારભરમાં જેટલાં પાપો છે, પાપોના અધ્યવસાયો છે તેના મૂળમાં લોભ કામ કરી રહયો છે માટે તેને પાપનો બાપ કહયો છે, માનવ જીવનને પ્રાપ્ત કરેલાં માનવોની બુદ્ધિ, સધર્મ - ને બગાડવા માટે લોભ કાળસ્વરૂપ છે. માનવતા, સદ્ભયતા અને ધાર્મિકતાનો છેહ દેવામાં મહાકાળ સ્વરૂપે લોભ છે. અને જ્યારે ઘણા લોભા ભેગા મળે છે ત્યારે વ્યકિત, કુટુમ્બ, સંપ્રદાય, સમાજ કે દેશ માટે લોભ એ પ્રલયકાળ જેવો છે.
લોભની અગાધ શકિત માટે કહેવાયું છે કે દેવોની સહાયતાથી મોટી નદીને કે સમુદ્રને મર્યાદિત કરી શકાય છે પણ લોભને મર્યાદિત કરવો અપવાદ સિવાય સૌ કોઇના માટે હાડકાંમાં પરસેવો લાવવા જેવું અત્યંત કઠિણ કાર્ય છે.
એક નાનું મજાનું સુંદર ગામ હતું. લોકો ભલી-ભોળા ને ભદ્રિક સંપીને હળીમળીને રહેતા હોય છે. ગામમાં સાધુસંતોની અવર-જવર વધારે હોવાથી, ગામના લોકોમાં દયાવૃત્તિ વધારે હતી, લોકો દાન-દયાની રૂચિવાળા હતા - જેવી રીતે પાંચે આંગળીઓ સરખી હોતી નથી, તેવી જ રીતે પુણ્યપાપના કારણે માનવ સંખ્યામાં પણ પુણ્યપાપનું તારતમ્ય હોવાથી ગામના લોકોમાં પણ એક બ્રાહ્મણ ગરીબ હતો, દિનમાં દીન હતો. એકાદ પણ શુભ પ્રવૃત્તિ તેના ભાગ્યમાં ન હોવાથી, ભિક્ષા માંગી તેના કુટુમ્બનું ભરણપોષણ કરવું એજ તેના ભાગ્યમાં લખાયેલું હતું. રોજ સવાર પડે ને ખભા પર ઝોળી લટકાવે તેમાં બે લોટા ને બે પ્યાલા મૂકે ને ભગવાનનું નામ લઈને આ ભૂદેવ ભિક્ષા માંગવા નીકળી પડે!
પૂર્વભવનાં કરેલાં પાપ-રૂપ કર્મો ઉદયમાં આવે ત્યારે નાનામાં નાના કીટાણુથી લઈને તે કરોડે દેવોના અધિપતિ ઇન્દ્રમહારાજને પણ નીચું મોડું રાખીને - કરેલા કર્મો ભોગવવાં જ પડે છે. સ્વાભિમાન સર્વેને પ્રિય હોવા છતાંય દુર્ભાગ્યોદયે કે પાપના ઉદયને લઈને સ્વાભિમાનને દેશવટો દઈને - ફગાવીને, પેટની સુધાને પુરવા બીજા પાસે હાથ લાંબો કરવો પડે છે તેવી જ રીતે આ બ્રાહ્મણ પણ નિત્ય જુદા
૧૨૯