________________
શકિત મરી પરવારી, આંખોના ઓજ કપાળનું તેજ ગયું અને મરવાના વાંકે જીવતી પ્રજા આજે સૌને માટે પ્રત્યક્ષ છે. માટે જ કષાય ભાવ અને કષાયોથી ધમધમતું જીવન કોઇને માટે પણ હિતકારક બનતું નથી.
જે પ્રવૃત્તિના મૂળમાં કષાય ભાવ રહયો હશે તે ધર્મ, સમ્પ્રદાય અથવા ગમે તેવા સાત્વિક અનુષ્ઠાનો પણ સ્વને, પરને, દેશને, સમ્પ્રદાયને હિતકારી બનવા પામ્યા નથી. આ કારણેજ કષાયો આત્માના હાડવૈરી મનાયા છે.
કેવળજ્ઞાન મેળવવાને માટે બાધક તત્વ કર્યું ?
કેવળજ્ઞાનરૂપી આત્માની જ્યોત પ્રાપ્તિમાં બાધક તત્વ કોઇ હોય તો કષાય ભાવ અને કાષાયિક પ્રવૃત્તિ છે, તેના માલિક આત્માને પરિગ્રહ વિના ચાલી શકે તેમ નથી પી ચાહે બાહય હોય કે અભ્યન્તર અથવા કષાયોજ આભ્યન્તર પરિગ્રહ જ છે. નગ્નાવસ્થા સ્વીકારવી, ભૂખ્યા રહેવું કે મરવું, મલીન ગંદા વસ્ત્રો પહેરવા, કેવળ પાણી સાથે ભોજનાદિ કાર્યો કરવા, સરળ છે, પરન્તુ આત્મ સંયમ કરવો ધણો જ અધરો છે, મતલબ કે કષાયોજ સંસાર છે અને તે વિનાનું જીવન મોક્ષ છે. શાસ્ત્રોમાં પણ કહેવાયું છે કે -
(૧)“ષાયમુત્તિ: જિન મુòિરેવ,” અર્થાત્ કષાયોથી મુકત થવું એજ કેવળજ્ઞાન છે (૨) “મોત્યાો હિ મુમુક્ષુત્વ” સંસારની મોહમાયાનો ત્યાગીજ મુમુક્ષુ કહેવાય છે. (૩) “નિર્મમત્વ વૈરાશ્યાય” પરિગ્રહની લાલસા અને મુર્દાના ત્યાગ માંથી જ વૈરાગ્યનો જન્મ થાય છે.
(૪) “યત્ર યંત્ર વૈરાગ્યું તત્ર તત્ર ષાયામાવો ડસ્ચેવ” - અર્થાત્ કષાયોને તથા આત્માને હાડવૈર છે.
(૫) રાવીનામુત્પતિદેવ હિંસા,” માનસિક જીવન પણ રાગદ્વેષમય રાખવું તે હિંસા છે, અને જ્યાં હિંસા છે ત્યાં કષાયભાવો ની હાજરી નકારી શકાતી નથી. ક્રોધાયને ઉત્પન્ન થવામાં મુખ્ય કારણ શું?
સામેવાળા ચારે પ્રતિસ્પર્ધિ હોય, શેઠ હોય, ભાગીદાર હોય, તેઓમાં રહેલા રૂપ સૌન્દર્ય ઉજ્જ્વળ વસ્ત્ર પરિધાન સારા અને હુશિયાર પુત્રપુત્રીઓ, શ્રીમંતાઇ મોટર, વ્યાપાર, રોજ્ગારમાં રહેલી કુશલતા, સુન્દર સ્રી, સમામાં આગેવાની,
૯૯
