________________
૩૬૯ વિરોધ ઉઠાવવાથી મળેલી આંતર રાષ્ટ્રીય પરિષદ્દમાં ઈંગ્લેન્ડે ફાન્સને પક્ષ ખેંચ્યો, એટલે જર્મનીએ વાત જતી તે કરી, પણ હવે રશિઆની દસ્તી મેળવવાની તેને વધારે જરૂર ઉભી થઈ અફઘાનિસ્તાન, ટિબેટ, અને ઈરાનના પ્રશ્નો વિષે સંતોષકારક સમાધાન આણી ઇ. સ. ૧૯૦૭માં બ્રિટને રશિઆ જોડે તહનામું કર્યું. પરિણામે ઈ. સ. ૧૯૦૭થી (૧) ફ્રાન્સ, રશિઆ, અને ઈંગ્લેન્ડ, તથા (૨) જર્મની, ઈટલી, અને ઍક્ટ્રિઆ, એમ યુરોપમાં બે ત્રિપુટીઓ બની. સામુદ્રિક સત્તા, વેપાર અને સંસ્થાને સંબંધી પ્રથમ પદ મેળવવાની કૈસરની અભિલાષાઓ સફળ કરવા માટે જર્મનીનું નૌકાસૈન્ય તડામાર વધવા લાગ્યું, એટલે બ્રિટનની જોડે તેને સ્પર્ધા થવા લાગી. છતાં બન્ને દેશો વચ્ચે પ્રકટ વૈરભાવ થયો નહિ, તેનું કારણ એ કે શાંતિપ્રિય એડવર્ડ કૈસરને મામે થતો હતો, અને તેનામાં મુત્સદ્દીગીરી હતી.
ઈ. સ. ૧૯૦૯હ્માં જર્મનીને યુરોપમાં ઉપરીપદ મેળવવાને બીજે પ્રસંગ મળ્યો. તુર્કસ્તાનમાં પાશ્ચાત્ય શિક્ષણથી સંસ્કૃત થએલા ‘તરુણ તુક નામના પક્ષે જુના જુલમી સુલતાનને પદગ્રુત કરી નિયંત્રિત રાજ્યવ્યવસ્થા દાખલ કરી. આ રાજ્યક્રાન્તિને લાભ લઈ ઑસ્ટ્રિઆએ પોતાના કાબુ નીચેના બે પ્રાંતે ખાલસા કરી સર્વિઆને રોષ વહોરી લીધે; કેમકે હગવિનિઆ અને બોસ્નિઆ તે સવિંચન રાજ્યના પ્રાંતિ હતા, અને ભવિષ્યમાં તે પાછા મેળવવાની તેને આશા હતી. જાપાને કરેલા મર્મપ્રહારથી રશિઆની શક્તિ એટલી ક્ષીણ થઈ ગઈ, કે પિતાના સ્લાવ મિત્રને થતા અન્યાય તેને જઈ રહેવાને વારે આવ્યો. જર્મનીએ ઑસ્ટ્રિઆ પ્રત્યે સહાનુભૂતિ દર્શાવી બેસી ન રહેતાં પાશ્ચાત્ય સંસ્કૃતિ, લેકસત્તા, અને સ્વાતંત્ર્યનાં તત્તને તુર્કસ્તાનમાં પસાર કરવાની તરુણ તુર્કોની અભિલાષાને અનુમોદન આપી તુર્ક સૈન્યને તાલીમ આપવા માંડી, અને રાજ્યવ્યવસ્થામાં સહાય કરવા માંડી. તેણે બર્લિનથી કોન્સ્ટન્ટિનોપલ પર્યત સળંગ આગગાડી કાઢી બગદાદ સુધી લઈ જવાને મનસુબે કર્યો. રશિઆના ભયથી પૂર્વે ઈલેન્ડે તુર્કસ્તાનને સહાય કરી હતી, તેવી રીતે હવે પિતાની મહત્વાકાંક્ષાની તૃપ્તિ અર્થ જર્મનીએ કરવા માંડી. બાલ્કન રાજ્યમાં પિતાને હાથ રહે, અને પશ્ચિમ એશિઅમાં જર્મન પ્રતિષ્ઠા જામે એવા કૈસરના મારથ હતા. .