________________
૩૩૦
* વેપાર અને ઉદ્યોગમાં વૃદ્ધિ થતાં વ્યવહારનાં સાધનોમાં પણ સુધારા થવા લાગ્યા. ખાડાવાળા રસ્તા ઉપર ગાડામાં ભરીને માલ લઈ જવાની અગવડ લાગતાં નહેરે ખેદાવા લાગી. બીજી તરફથી આજ સુધી ઉપેક્ષા પામેલા રસ્તા સુધારી પાકા, મજબુત, અને પાણી ભરાઈ ન રહે તેવા સ્વચ્છ કરવાની યોજનાઓ થવા લાગી. ૧ “વિજ્ઞાનના યુગને નામે ઓળખાતા ઓગણીસમા સૈકામાં જવૅજે સ્ટીવન્સને વરાળયંત્રથી આગગાડી ચલાવવાની શોધ કરી. થોડાં વર્ષો પછી તે લિવરપૂલ અને મૅચેસ્ટર વચ્ચે આગગાડી ચાલી, અને પછી દેશભરમાં રેલવે સડકે નંખાઈ ગઈ.
આરંભમાં લેકે આ નવી શોધની સામે પડયા, અને કેટલાક અજ્ઞાન લેકે રોજી જવાની બીકે નવાં યંત્રોની ભાંગફોડ કરવા લાગ્યા. ખેડુતોને કોલસાના ધુમાડાથી ઢોર મરી જવાનો ભય લાગે, વીશીવાળાઓને પિતાના ગ્રાહકે ઓછા થવાની દહેશત પિઠી, અને ગાડીવાળાઓને થયું કે જગતમાં ધેડાની જરૂર હવે કોઈને પડવાની નથી. પરંતુ એક પ્રદેશમાંથી બીજા પ્રદેશમાં માલ સત્વર જઈ શકે છે, કારીગરે કામની શોધમાં દેશભરમાં ફરી. શકે છે, ઇત્યાદિ સ્થૂલ દષ્ટિએ પણ દેખાતા લાભનો પરિચય થતાં વિરોધ
ઘટવા લાગ્યા.
આગગાડીની પહેલાં આગબેટ તે કયારનીએ ચાલવા લાગી હતી. ઈ. સ. ૧૮૧૧માં વરાળથી ચાલતી હોડી કલાઈડ નદી ઉપર પ્રથમ ચાલી. તેમાં સુધારા કરતાં ઈ. સ. ૧૮૩૮માં ગ્રેટ વેસ્ટર્ન નામની આગટે આટલાંટિકમાં સફર કરી. ધીમે ધીમે તેની ગતિમાં વધારે કરવા માટે જોઈતા સુધારાવધારા કરવામાં આવ્યા. હવે ક્રમે ક્રમે તરતા મહેલ જેવી આગબોટમાં માનવીની બુદ્ધિએ શોધેલાં સુખ, સગવડ, આરામ અને વિનેદનાં સાધન ગોઠવવામાં આવે છે; તેમજ ટપાલ, ઉતારૂઓ, અને માલ આજે સુખચેનથી દરીઆપાર જાય છે. વળી ભર દરિયે સંકટમાં આવેલી આગબોટ દેરડાં
૧. મેક એડમ નામના એક સ્કીટ ઈજનેરે પત્થર નાખી રસ્તાઓ પાકા બનાવવાની યોજના કરી, તેથી તેવી રીતે રસ્તા બનાવવાની રીતને Macademise' કહે છે. ભાષામાં શબ્દસમૃદ્ધિ કેમ વધે, તેનું આ રસિક ઉદાહરણ છે. “બાયકોટ શબ્દની પાછળ પણ આવો ઇતિહાસ રહેલો છે, તે તમે ખેળી કાઢશે?