________________
- [ ૨૧
૧ ]
સમકાલીન રાજ્ય પૂજાજી નામના ભાયાતે રાધનપુરના નવાબની સારી રીતે નોકરી કરતાં એને દિયોદર બધે વહીવટ અપાવવામાં નવાબે સહાય કરી. એણે દિદર(જિ. બનાસકાંઠા ને આબાદ સ્થિતિમાં લાવવા સારી જહેમત ઉઠાવી.૭૦ પેથાપુર | વાઘેલાવંશના જેતે અને વરસિંહ નામના બે રાજપૂત ભાઈ હતા. તેઓ સુલતાન અહમદશાહના સમયમાં બહારવટું ખેડી, લૂંટફાટ કરી નિર્વાહ ચલાવતા. એક વાર સુલતાનની બેગમ સરખેજથી વળતી હતી ત્યારે એ બંને જણાએ બેગમના રથ રોક્યા. બેગમે જાણવા માગતાં એમને એમને ગરાસ પાછા જોઈતો હતો. બેગમે વચન આપતાં એને જવા દીધી અને એણે અહમદશાહ પાસે એમનાં ૫૦૦ ગામ પરત કરાવી આપ્યાં. આમાં કલેલ સાથે ૨૫૦ ગામ જેતાને અને સાણંદ સાથે ૨૫૦ ગામ વરસિંહને મળ્યાં. પ્રથમની શાખામાં આગળ જતાં આનંદદેવ નામનો વંશજ કલેલમાં રાજધાની કરી રાજ્ય કરતો હતો. એના નાના કુમાર રાણકદેવને રૂપાલનો ગરાસ મળ્યો હતો. એના પછી બેત્રણ પેઢીએ થયેલા સામતસિંહજીના કુમાર વચ્ચે રૂપાલના ગરાસના ભાગ પડતાં મોટા વકરણને રૂપાલ મળ્યું અને નાના સેમેશ્વરને કેલવાડા (તા. ગાંધીનગર) વગેરે ચૌદ ગામ મળ્યાં. સોમેશ્વરના પૌત્ર ચાંદોજીને હિમાળેજી નામનો કુમાર હતો. એના માટે પથુજી ગોહીલ હતો તેના અવસાને મામાનું નામ રાખવા હિમાળજીએ પેથાપુર” (જિ. ગાંધીનગર) વસાવ્યું અને ત્યાં રાજધાની કરી આસપાસના પ્રદેશ પર રાજ્ય કરવાનો આરંભ કર્યો. પળે ( વિજયનગર) - ઈડરના રાવ ગોપીનાથના કુંવર ચાંદાને ઈ. સ. ૧૭૧૮ માં ઈડરના દેસાઈ મજમૂદારોએ ઈડરમાંથી મુસલમાન કિલ્લેદારોને હાંકી કાઢી ગાદીએ બેસાડેલો. ઈડરમાં લકરીઓના પગાર ચડી જતાં વલાસણના ઠાકર સરદારસિંહજીને બાંહેધરીમાં મૂકી, રાજ્ય સોંપી એ પિતાના મોસાળ પોળોમાં જઈ રહ્યો. ત્યાં થોડું રહી સરસાવ(તા. કડી)માં મુકામ કરી રહ્યો અને ભોજન માટે મામાને બોલાવી, એના માણસોને જમતી વેળા ખતમ કરી મામાને પણ મારી નાખ્યો અને પોળો આવી સત્તા હાથ કરી (ઈ. સ. ૧૭૨૦). એના વંશજ પિળામાં રાજ્ય કરતા આવ્યા. પાછળથી આ નાના નગરનું “વિજયનગર” નામ આપવામાં આવ્યું છે.૭૨
ઈ–૧–૧૬
