________________
પ્રકરણ ૪
પેશવાઈ અમલ (ઈ. સ. ૧૯૬૧ થી ૧૭૮૦)
પેશવા માધવરાવ ૧ લેા (ઈ. સ. ૧૭૬૧–૭૨ )
આ પેશવાના અમલ દરમ્યાન સૂબેદાર અને ગાયકવાડ તેએ મરાઠા સત્તા ગુજરાતમાં સુદૃઢપણે સ્થાપી હાવાથી નાનાં છમકલાંઓને બાદ કરતાં રજવાડાં કે કાળીનાં ખંડ બળવા થયાનું જણાતુ નથી. પેશવા અને ગાયકવાડના હહિસ્સા પૂર્વવત્ ચાલુ રહ્યા. આ કાલ દરમ્યાન ગાયકવાડના રાજકીય પ્રભાવ પેશવાને મુકાબલે વધતે જતે જણાય છે.
સૂબેદાર આપાજી ગણેશ (૧૭૯૭ સુધી)
પેશવા બાલાજી બાજીરાવે ગુજરાતના સુખેદારને પદે નીમેલા આપાજી ગણેશને માધવરાવે એ હાદ્દા પર ચાલુ રાખ્યા. એ પોતાના આ હદ્દા પર ઈ. સ. ૧૭૬૭ સુધી ચાલુ રહ્યો.૧ એની આ સૂબેદારી દરમ્યાન અમદાવાદ ખાતે ગાયકવાડના નાયબ ત્ર્યંબક મુકુ ંદ હોદ્દા પર ચાલુ રહ્યો. તેઓ પોતપોતાના વિસ્તારને વહીવટ કરવા ઉપરાંત વેરા પણ ઉધરાવતા. ખેદાર પેશવાના હિસ્સાની પેશકશ ઉધરાવવા માટે વારંવાર મુલકગીરી સવારી કરતા. ગાયકવાડ તરફથી એને પ્રતિનિધિ કે પેશકાર પણ મુલકગીરી સવારી કરતા. આ સિવાયની મહત્ત્વની ઘટનાઓ મુખ્યત્વે પુણેની પેશવાઈમાં ચાલતા અખેડા અને આંતરસંધર્ષોંના ગુજરાતમાં પડતા આધાત–પ્રત્યાધાત અને એમાંથી સર્જાતી પરિસ્થિતિને લગતી છે,
પુણેની ઘટનાઓ
પાણીપતની લડાઈના પરિણામસ્વરૂપે નિઝામે પણ પેશવા સામે પ્રદેશે! પચાવી પાડવાની પ્રવૃત્તિ શરૂ કરી. એણે રાયચૂર-દેઆખના ફળદ્રુપ જિલ્લા જીતવાનું શરૂ કર્યું. ૧૭૬૧ માં એના તરફથી વધુ ભીંસ આવી પડતાં અને એની આગેકૂચને અટકાવવા પેશવા માધવરાવે અને રઘુનાથરાવે દમાજી ગાયકવાડ અને મલ્હારરાવ હોલ્કરને તાકીદે ખેાલાવ્યા. એ બે જણુ મરાઠાઓમાં અનુભવી અને પ્રૌઢ નેતા તરીકે પંકાયેલા હતા અને એમના ખેલને ભારે મહત્ત્વ આપવામાં આવતું. આ બે નેતાઓમાં મલ્હારરાવ આંતરિક મુશ્કેલીઓના કારણે પુણે ઘણા મોડા પહેાંચી શકયો (માર્ચ ૧૭૬૨ ).૧અ ખીજી બાજુ
