SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 258
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ सप्तदश अध्याय २४४ अन्न पकाया जाता है, घृतसिक्त अन्न आदि सत्त्वगुणके वृद्धिकारक हैं। यह सब खाद्य सत्त्वगुणी लोगोंको प्रिय है ॥८॥ कम्ललवणात्युष्णतीक्ष्णरुक्षविदाहिनः । आहारा राजसस्येष्टा दुःखशोकामयप्रदाः ॥६॥ अन्वयः। कट वम्ललवणात्युष्णतीक्ष्णरुक्षविदाहिनः (अतिकटु निम्बादिः, अत्यम्लः, अतिलक्षणः, अत्युग्णः, अतितीक्ष्णोमरिचादिः, अतिरुक्षः कङ्ग के द्रवादिः अतिविदाही सर्षपादिः एवम्विधाः ) आहाराः राजसस्य इण्ठाः ( प्रियाः) दुःखशोकामयप्रदाः (दुःख तात्कालिकहृदयसन्तापादि, शोकः पश्चाद्भाविदौमनस्यं, आमयो रोगः एतान् प्रददति प्रयच्छन्तीति तथा ) ॥९॥ अनुवाद। अतिकटु-अम्ल-लवण-उष्ण-तीक्ष्ण-रूक्ष-विदाही आहार समूह राजस लोगोंको प्रिय हैं, (परन्तु) ये दुःख शोक और रोग-व्याधिको प्रदान करते हैं ॥॥ व्याख्या। कटु=तिक्त, निम्ब चिरायता आदि । अम्ल खट्टा, इमली कच्चा आम आदि। लवण । अत्युष्ण =अतिशय गरम, जैसे चा आदि। तीक्ष्ण लाल मिर्चा आदि । रुक्ष -भुनाचावल, भूनाचना आदि स्नेहशून्य द्रव्य । विदाही= जिसके खानेसे शरीरके भीतरसे ब्वाला उठती है; जैसे हींग, सर्षप, राई आदि। यह सब रजोगुणी मनुष्योंके प्रिय खाद्य हैं। इससे दुःख, शोक, व्याधि उत्पन्न होती हैं ॥६॥ यातयामं गतरस पूतिपय्युषितञ्च यत् । उच्छिष्टमपि चामेध्यं भोजनं तामसप्रियम् ॥ १० ॥ अन्वयः। यत् यातयामं ( यातो यामः प्रहरो यस्य पक्कस्यौदनादेः तत् शैल्यावस्था प्राप्तमित्यर्थः) गतरसं (निस्पीड़ितसारं ) पूती ( दुर्गन्ध) पय्युषितं (दिनान्तरपक्क ) अपिच उच्छिष्ट ( अन्यभुक्तावशिष्ट) अमेध्यं च ( अभक्ष्यं च) ( तादृशं ) भोजन (भोज्यं ) तामसप्रिय ( तामसस्य प्रियं)॥१०॥
SR No.032601
Book TitlePranav Gita Part 02
Original Sutra AuthorN/A
AuthorGyanendranath Mukhopadhyaya
PublisherRamendranath Mukhopadhyaya
Publication Year1998
Total Pages378
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationInterfaith
File Size26 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy