Page Text
________________
વિસપચિકિત્સિત-અધ્યાય ૧૪ છે
૯૨૭
પરિષેચન અથવા ચોપાસ સિંચન કરવું, અશેળિયો અને દેવદાર–એટલાને બરાબર અથવા ખેરના કવાથજળથી કફજ વિસ" | પીસી નાખી તેને કરેલા સર્વોત્તમ પ્રલેપ, ની ઉપર સિંચન કરવું; અથવા ગોમૂત્રથી અથવા ખાખરાની ભસ્મ તથા એકાંગકફજ વિસર્ષની ઉપર સિંચન કરવું તે ચંદનબેયને ગોમૂત્ર સાથે મિશ્ર કરી કરેલો કફજ વિસર્ષમાં હિતકારી થાય છે. ૭૨ |
| લેપ કફજ વિસર્પનો નાશ કરે છે. ૭૬ કફજ વિસર્ષને સેજ, ચેળ અને પીડા | કફજ વિસપ ઉપર તેલમાલિસ કરી
કરવાનું ઘર્ષણ મટાડનાર પાંચ પ્રદેહ
सक्षारं सार्षपं तैलमथवाऽपि ससैन्धवम् । गृहधूमं हरिद्रे द्व मालतीपल्लवानि च!
अभ्यङ्गार्थे प्रयोक्तव्यं तैलं कारञ्जमेव वा। विडङ्गं द्वे हरिद्रे च पिप्पल्यस्तललण्डिका(?)॥७३
कुष्ठसैन्धवचूर्ण वा तैलाक्तस्यावघर्षणम् ॥ ७७॥ मुस्ताऽमृता हरिद्रे द्वे पटोलारिष्टपल्लवाः।।
સરસવના તેલમાં ક્ષાર-જવખાર કે कुटजातिविषे मुस्तं कुष्ठं चेति प्रपेषयेत् ॥ ७४॥ |
સિંધવ મિશ્ર કરી કફજ વિસર્ષમાં અત્યંગआगारधूमं रजनी सैन्धवं च प्रलेपनम् ।
માલિસ માટે તેનો પ્રયોગ કરે; અથવા श्लोकार्धविहिता ह्येते योगाः स्वल्पघृतायुताः।
કરંજના તેલને જ માલિસ માટે પ્રયોગ प्रदेहार्थे प्रयोक्तव्याः शोफकण्डूरुजापहाः॥७४॥
કરે; અથવા કફજ વિસ૫ના રોગીને ઘરના ધુમાડાની ધૂસ, બેય હળદર
તલના તેલથી માલિસ કરી કઠનું તથા અને માલતીનાં કૂણાં પાન એટલાંને
સિંધવનું ચૂર્ણ તેના શરીર પર ઘસવું. ૭૭ પહેલો પ્રદેહ; અથવા વાવડિંગ, બેય હળદર,
કફજ વિસ"ની ચળ વગેરેને મટાડનાર પીપર તથા તલલંડિકા-એટલાંનો બીજો
સ્વજિકાદિ તૈલમાલિસ પ્રદે; મોથ, ગળે, બેય હળદર, પરવળ
स्वजिकातिविषे मुस्तं त्वगेलेल्वार्थलुवत्सकैः । તથા લીંબડાનાં પાન એટલાંને ત્રીજો;
शताबागरुकुष्ठैश्च पिष्टैस्तैलं विपाचयेत् । તેમ જ કુટજ-ઇંદ્રજવ, અતિવિષ, મોથ
तदस्याभ्यञ्जने योज्यं कण्डू कोठारुनाशनम् ॥७८ અને કઠ એટલાંને ચોથે; અને ઘરના
સાજીખાર, અતિવિષ, મોથ, તજ, ધુમાડાની ધૂસ, હળદર તથા સેંધવ-એટલાંને
એલચી, એલવાલુક–ચણકબાબ અથવા પાંચમ પ્રદેહ; એમ અહીં પ્રત્યેક અર્ધા
લેધર, ઇંદ્રજવ, સુવા, અગર અને કઠશ્લોકમાં કહેલા આ પ્રદેહયોગો, થોડા
એટલાંને સમાન ભાગે લઈ, પીસી કલ્ક ઘીથી યુક્ત કરી લેપ માટે પ્રયોગ કરવા
બનાવીને તેની સાથે તલનું તેલ પકવવું; ચોગ્ય છે; કેમ કે આ પાંચમાંથી કોઈપણ
પછી તેને માલિસ માટે પ્રયોગ કરે; એ એક પ્રદેહગ અથવા લેપનો પ્રયોગ કફ
તલયોગ, કફજ વિસર્ષની ચૂળને, પ્રામઠાંને જ સોજાને, રેગન તથા વેદનાને નાશ
તથા અક્ષત–ત્રણને નાશ કરે છે. ૭૮ કરે છે. ૭૩-૭૫
કફજ વિસર્પ ઉપરનું વૃતમાલિસ અને કફજ વિસપને મટાડનાર બે પ્રલે
તેલમાલિસ सप्तपर्ण सखदिरं मुस्तमारग्वधत्वचम् । शिमूलमहिनां च पिष्टवा सर्पिविपाचयेत् । कुरण्टकं देवदारु प्रलेपनमनुत्तमम् । | तेनास्याभ्यञ्जयेगात्रं कुष्ठतैलेन वा पुनः॥७९॥ પટ્ટીમમ શૈલા જેવો જોમૂત્રસંયુતર II | સરગવાનું મૂળ તથા અહિંસા-કંટક
સપ્તપર્ણ-સાતપૂડ, ખેર, નાગરમોથ, પાલીને પીસી નાખી કકરૂપ બનાવી તેની ગરમાળાની છાલ, કુરંટક-પીળો કાંટા- | સાથે ઘી પકવવું; પછી તે ઘીથી શરીર પર
| SR No. | 032596 |
| Book Title | Kashyapsamhita Athva Vruddhajivakiya Tantra |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Marich Kashyap Maharshi, Girijashankar Mayashankar Shastri |
| Publisher | Sasthu Sahitya Vardhak Karyalay |
| Publication Year | 1970 |
| Total Pages | 1034 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Interfaith |
| File Size | 36 MB |