Kashyapsamhita Athva Vruddhajivakiya Tantra

SR No.: 032596
Original Sutra Author: N/A
Author: Marich Kashyap Maharshi, Girijashankar Mayashankar Shastri
Publisher: Sasthu Sahitya Vardhak Karyalay
Publication Year: 1970
Total Pages: 1034
Language: Gujarati
Classification: Interfaith
File Size: 36 MB

Page 628

વમનવિરેચનીયા સિદ્ધિ-અધ્યાય ૩ જે
૫૮૭
અંતે ૫ સ્નેહબસ્તિઓ મળી એકંદર ૮ બસ્તિઓ | નેહયુક્ત કરવો જોઈએ; તે પછી તેની અપાય છે. આમ ચરકે ત્રણ પ્રકારની બસ્તિઓને | શક્તિ પ્રમાણે તેને સ્વેદનયુક્ત કરી એક સમુદાય જે કહ્યો છે તે જ કર્મ, કાલ તથા રાત્રિને આરામ આપવું અને તે પછી યોગ વિષે સમજવાનું છેતે જ પ્રમાણે આ !
બીજા દિવસે તેણે આગલા દિવસે ખાધેલ કાશ્યપ સંહિતામાં પણ ખિલસ્થાનના “બસ્તિ
ખોરાક પચી ગયા હોય પ્રાતઃકાળમાં વિશેષણીય' નામના ૮મા અધ્યાયમાં પણ ત્રણ પ્રકારને બસ્તિસમુદાય કહે છે. ૨૮
જ દાતણ વગેરે શારીરકિયા કરી લે તે इति ह स्माह भगवान् कश्यपः ॥ २९॥
પછી કાયફળ, નિશુલ, સમુદ્રશેષ કે સમુદ્રએમ ભગવાન કશ્યપે, ખરેખર કહ્યું ! ફળ તથા શિરીષ–સરસડ વગેરે બધાંનાં કે
તેમાંથી જેટલાંનાં મળે તેટલાંનાં પાંદડાં લાવીને હતું. ૨૯ ઇતિ શ્રી કાશ્યપ સંહિતામાં સિદ્ધિસ્થાન વિષે “ત્રિલક્ષણ
એક દ્રોણ–૧૦૨૪ તોલા પાણીમાં તેઓને સિદ્ધિ ” નામને અધ્યાય ૨ જ સમાપ્ત ઉકાળી-કવાથ બનાવી ગ્રહથ્રી–ધેળા સરસવ,
કૃતવેધન–ગરમાળો, કોષાતકી-ગલકાં અથવા, વમનવિરેચનીયા સિદ્ધિ
તુરિયાં, વજ, સેંધવ,પીપર, ઇંદ્રજવ,કાકડી તથા અધ્યાય ૩ જે
મીંઢળનાં બીજ વગેરેને કલક તૈયાર કરે; અથાતો વમનવરત્રની ફ્રિ શ્રાધ્ધામઃ | પછી રોગીને પૂર્વ દિશા તરફ મુખ રહે इति ह स्माह भगवान् कश्यपः ॥२॥ તેમ આસન પર બેસાડી પેલા કવાથ યા - હવે અહીંથી “વમનવિરેચનીયા સિદ્ધિ કકને ઘોળી નાખી તે અતિશય ઘટ્ટ કે નામના ત્રીજા અધ્યાયનું અમે વ્યાખ્યાન બહુ પાતળે ન હોય અને એકદમ વધુ કરીશું, એમ ખરેખર ભગવાન કશ્યપે જ | ગરમ કે શીતળ ન હોય એ તે ઔષધરૂપ કહ્યું હતું. ૧.૨
કવાથ, એ રોગીને ગળા સુધી પાવો; અથવા .......... મથસ્થ#ળવંનેનોYTra- | અરિષ્ટ-લીંબડો પાવો; તે પછી પાંચ કે વિદુપત્તિ ધમન્નિવસ્ટા થ થાજિ- છ ઘડી અર્થાત્ બે એક કલાક વીત્યા પછી સ્વિમુષિતપણુવિનીમજં વાતરેન્દ્ર પ્રસ્ત- ઉત્પલ કમળ કે કુમુદ કમળનું નાળ બનાવી વાઘનું .............. #નેવુરારીબા- . તે રોગીના ગળાનો સ્પર્શ કરી સુખપૂર્વક ઢીનાં ટર્મિત પદ્ધવાનું સર્વશ વાડદત્યાપ | તેને સુખ થાય તે પ્રમાણે વમન કરાવવું. द्रोणमात्रेऽधिके वारिण्युत्क्वाथ्य ग्रहन्नीकृतवेधन- | વધવgિqવત્તાત્રમનવીના.........
તે વેળા તેના ઉત્પન્ન થયેલા વેગને રોક (उप)विष्टमासने प्राङमखो भिषगालोड्य तं
' ! નહિ અને એકધારું વમન કરાવવું એમ જાવંત્રદાવિદોનત્તિવનોદશીતમrugraો વમન કરાવતી વેળા એ રેગીનાં પડખાં વાત, થાવર િવા પશુપાટોત્તર- પકડી રાખવાં; તેમ જ એ રોગીને લગાર મથ વિધાયોપકુ(મુર)... .............. નમેલો અને નીચા મુખે રાખવું જોઈએ. ૩ ................ વેમુવમવગ્રહાયાત્, ન | વિવરણ : આ સંબંધે ચરકે પણ સૂત્રવેTIતરે વિશ્વમત, ૩ઘર્ષીતપર ચાલી- સ્થાનના ૧૫ મા અધ્યાયમાં આમ કહ્યું છે કે
'ततस्तं पुरुषं स्नेहस्वेदोपपन्नमनुपहतमनसमभिसमीक्ष्य રેગનાં પોતપોતાનાં લક્ષણેને અનુ- सुखोषितं सुप्रजीर्णभक्तं शिरःस्नातमनुलिप्तगात्रं स्रग्विणસરી વઘ રોગીને વમન ઔષધ આપવું ! મનવદતવાસથીત રેવતાશિનિ789ચાનતવર્તે, જોઈ એ પરંતુ એ વમન ચૌષધ આપતાં | ફરે નક્ષત્રતિથિકરણમુહૂર્ત જાયિત્વ ત્રાહ્મણનું હિતપહેલાં તે વમનોગ્ય રોગીને પ્રથમ તેના | વાર્ન, પ્રયુમિરાણીfમરમિત્રિતા મધુમધુસૈધવજઠરાગ્નિના બળ અનુસાર વિધિ પ્રમાણે | શાળતોપતિ મનાસ્ટષાયમાત્રા વાયત' તદ્દનન્તરં–