________________
રાજયશ્મા-ચિકિસિત-અધ્યાય ૭મે
નાખી (ઠળિયા દૂર કરી) તેની સાથે દશ- ક્ષયરોગને નાશ કરનાર ઇંદ્રાણીઘુત મૂલ, થર, નેપાળ, કરંજ, અધે ગુડ, અસન- ઢશુનાનાં પરાતં નિરંતુi નરીકૃતમ્ બેરજે, અઘેડે, દેવદાર, સમુદ્રફલ, ઇંદ્રજવ, ગઢોળપુ રાફુ શ્રત શેવિતમૂ ૨રૂ અટજી, દારુહળદર, મોટી ભેરીંગણ, રાસ્ના, વૃતાઢયં તત્ર વિપીવાજો સદા અરડૂસ. ચિત્રક તથા વાયવરણો–એટલાં | આકચ્છ પથનો દ્રો ધાર્થ રામૂઢિમ્ ર૪. ઔષધ દ્રવ્યો (બધાં મળી)-૧૦૦ તોલા | માવત્તવૃત જોડ્ય પ્રથાર્થ માતા ઘરમ્T. લઈ કટી નાખી મિશ્ર કરવાં; પછી તે બધાંને | રુદ્રાકૃતમયેતા થકવનારાનમ્ ! ૬૧૪૪ તોલા પાણીમાં પકવવાં; એમ તે | વદયાપઢવૃદ્ધાનાં કામ પશ્ચમોનિનામું રણ પકવ થયેલું તે પાણી પાંચ આઢક બાકી રહે લસણ ચારસો તોલો લઈ તેનાં ત્યારે તેને વસ્ત્રથી ગાળી લઈ તેમાં ૪૦૦ | ફોતરાં કાઢી નાખી ચોખ્ખી કળીઓ કાઢી, તેલા ગોળ મિશ્ર કરી ફરી તે પકવવું, નાખી ૧૦૨૪૦ તોલા પકવવી; પછી તે બરાબર તે પરિપક્વ થઈ ઘટ્ટ થયેલું પાણી એક ચતુર્થાશ બાકી રહે ત્યારે જણાય ત્યારે તેને અગ્નિ પરથી નીચે તેમાં જીવનીય દ્રવ્યોને કલક ૧૨૮ તોલા ઉતારી લઈ ઘીના રીઢા વાસણમાં રાખી | સહિત ૫૧૨ તોલા ઘી નાખવું અને લેવું; પછી તેમાં કાળી મરી, વાવડિંગ, બકરીનું દૂધ તથા દશમૂલને કવાથ પણ ભારંગી, ઇંદ્રજવ, સોપારી અને પીપર- ૨૫૬, ૨૫૬ તલા નાખવાં; પછી તે બધાંને નું ચૂર્ણ એટલાં દ્રવ્યો ૪ તોલા નાખવાં પકવવાં; તે બધાં પ્રવાહી બળી જાય એટલે અને ૬૪ તોલા મધ મિશ્ર કરવું; |
મધ શિશ પકવ થયેલું તે ઘી ઇંદ્રાણવૃત રીઢા વાસણપછી તે વાસણને બરાબર (અંદર હવા |
| માં નાખી ધાન્યના ઢગલામાં રાખી મૂકવું; ન જાય તેમ) બંધ કરવું અને એક |
પછી એક મહિને થઈ જાય ત્યારે તે મહિના પછી તેને ખુલ્લું કરી તેમાંના એ ઘીને ચગ્ય માત્રામાં પ્રયોગ કર્યો હોય તૈયાર થયેલ “મહાભયારિષ્ઠ ઔષધનો | તો તેની ઉપર પથ્ય ભજન કરનારના (ક્ષયના) રેગીને વૈદ્ય ગ્ય માત્રામાં પ્રયોગ | ક્ષયરોગને તે નાશ કરે છે; તેમ જ કરાવે; તે પ્રયોગ ચાલતો હોય ત્યાંસુધી | વાંઝણી સ્ત્રીની, નપુંસકની તથા વૃદ્ધ પુરુષોની એ રોગીએ પથ્થભોજન કરવું; આ “મહા
કામનાને તે પૂર્ણ કરે છે. ૨૩-૨૫ ભયારિષ્ટને પૂર્વે કાશ્યપ ઋષિએ તૈયાર
ક્ષયરોગને મટાડનાર લસણનો પ્રયોગ કર્યો હતો આ પ્રયોગથી મનુષ્ય હરકેઈ
लशुनं वाऽपि कल्पेन यथोक्तेनोपचारयेत्। કફજનિત રોગોથી છૂટી જાય છે. ૧૬-૨૧
घृतस्यार्धाढके गव्ये जर्जरं लशुनाढकम् ॥ २६॥
घृतभाण्डे समावाप्य वर्ष धान्येषु गोपयेत् । રેગમાં કરવાનું ઉદવતન-ઉબટણ | THIRIHë ચતુર્માસમથો તતઃ | अपामार्गोऽश्वगन्धा च नाकली गौरसर्षपाः। पेयं नागबलावच्च सर्वरोगैर्विमुच्यते ॥ २७॥ तिला बिल्वं च कल्कः स्यात् क्षयेषूद्वर्तनं हितम् ॥ |
શાસ્ત્રમાં કહેલા કલ્પ દ્વારા પણ લસણનો
"| ઉપચાર કરી શકાય છે, જેમ કે ૧૨૮ અઘેડે, આસંધ, નાકુલી-રાસના, ધળા |
તલા ગાયના ઘીમાં ૨૫૦ તોલા લસણને સરસવ, તલ અને બિવફલ–એટલાને સમાન અધકચરું કરીને નાખવું. પછી તે ઘી ભાગે લઈ તેઓનો કલેક બનાવી તેનું જે | સહિત લસણને ઘીના રીઢા વાસણમાં ઉદ્વર્તન-ઉબટણ કરાય તો ક્ષયના રોગમાં | નાખી એક વર્ષ સુધી તે વાસણને ધાન્યના તે હિતકારી થાય છે. ૨૨
ઢગલામાં સુરક્ષિત રાખી મૂકવું જોઈએ,