________________
બાલગ્રહ-ચિકિસિત-અધ્યાય ૪
४७१
પૂતના-ગ્રહનું શમન કરનાર પિંપલ્યાદિત | હોય, તેને તેને દૂર કરી શકાય છે. ૪૪ પિછી પિપ્પરીમૂઢ કૃતિ ટક્કાિં . | વિવરણ: આ સિવાય સુશ્રુતે પણ ઉત્તરતંત્રના Tઈપ કૃષિ મધૂ મધુતથા / ૪૦ || ૩ર મા અધ્યાયમાં આ જે ચિકિત્સા કહી છે, તેને પરં સંસ્કૃત્ય સંમા રે ઉર્વપાવચેત પણ અવશ્ય પ્રયોગ કરાવી શકાય છે; જેમ કેछदि हिक्कां च शमयेदेतत् सापनिषेवतः ॥४१॥ | कपोतवङ्काऽरलुको वरुणः पारिभद्रकः। आस्फोता चैव
પીપર, પિપ્પરીમૂલ, મોટી રીગણ | યોકવા શુાના વરિજને || રવા વાળા ની મોટો સમેરો, નાનો સમર, મહુડો અને | હરિતામન
રિષ્ઠ સરસૌ તૈાથે વફl. જેઠીમધ–એટલાં ઔષધદ્રવ્યોને સમાન ભાગે | હિર્ત વૃર્ત તુક્ષીય સિદ્ધ મધુરષ ના તાહીલઈ એકત્ર ફૂટી નાખી તે ચૂર્ણને દૂધમાં | સ્વનિન્દને તથા તેવા વવા ફિ $ નાખી તે દ્વારા ઘી પકવવું; એ ઘીના સેવનથી | િિરવાર | Sા હળવચારે ચોથા ધૂપને સદ્દા | (પૂતના ગ્રહના વળગાડથી થયેલી) ઊલટી | Fપનારુત્રિમી માનો વરસ્ય રી કારિય તથા હેડકી મટે છે.૪૦,૪૧
घृतं चापि धूपन सर्षपैः सह ॥ काकादनी चित्रफलां પૂતનાને વળગાડ શમાવનાર ધૂપગ | વિખ્ય ક્ષિા ૨ વાર મરથી જ ઊંત ૨ कुक्कुटस्य पुरीषं च केशाश्चर्म पुराणकम् ।। पललं तथा ॥ शरावसंपुटे कृत्वा बलिं शून्यगृहे हरेत् । जीर्णां च भिक्षुसङ्घाटीं सर्पनिर्मोचनं घृतम् । उच्छिष्टेनाभिषेकेण शिशोः स्नपनमिष्यते ॥ पूज्या च धूपमेतं प्रयुञ्जीत सन्ध्याकाले सुखङ्करम् ॥४२॥ पूतना देवी बलिभिः सोपहारकैः । मलिनाम्बरसंवीता
કૂકડાની વિષ્ટા, માણસના માથાના વાળ, | મટિના હૃક્ષમૂર્ધા | શૂન્યા રાશ્રિતા કેવી સારા જૂનું ચામડું, બૌદ્ધસાધુનાં જૂનાં કપડાંનાં | પૂતના યુદ્ધના સુધી શરા મેઘif I મિત્રાચીથરા, સર્પની કાંચળી તથા ઘી–એટલાં | નારાયા જેવી વારાં પાતુ પૂતના છે. જે બાળકોને દ્રવ્યો એકત્ર કરી સાયંકાળે તેને ધૂપ કરે; | પૂતનાને વળગાડ થયો હોય, તેઓનાં શરીર એ ધૂપ, પૂતના-ગ્રહના વળગાડવાળા
પર બ્રાહ્મી, અરડૂસી, વાયવરણો, લીંબડે અને બાળકને સુખકારક થાય છે. ૪૨
ગરણી અથવા ઉપલસરીના કવાથથી સિંચન
કરવાની યોજના કરવી; તેમ જ વજ, ગળો, દૂર્વા, પૂતનાના વળગાડમાં ધારણ કરવાને દ્રવ્યયુક્ત દરે
હરતાલ, મણશીલ, કઠ અને રાળ-એ બધાંને
એકત્ર કરી તેઓના કવાથ અને કલકથી યુક્ત भनन्तां कुक्कुटी बिम्बीमरिष्टामथ कर्कटीम् । सूत्रेण प्रथिता एता धारयेत् पाणिपादयोः ॥४३॥
તલનું તેલ પકવી, એ તેલનું પૂતના-ગ્રહના
વળગાડવાળા બાળકના શરીર પર માલિશ અનંતા-ઉપલસરી, કુકડવેલ, ગીલેડી,
કરવું; વળી વાંસકપૂર, કાકલ્યાદિ મધુર ગણુનાં લીંબડો અને કાકડાશીંગ–એટલાં ઔષધ
દ્રવ્ય, કઠ, તાલીસપત્ર, ખેર, ચંદન અને મીશે દ્રવ્યને એક સુતરાઉ દેરામાં પરોવીને
હર–એટલાં દ્રવ્યના કવાથ તથા કકથી યુક્ત પૂતનાગ્રસ્ત રોગી બાળકના હાથમાં તથા |
ઘી પકવવું; અને તે ઘી પૂતનાગ્રહના વળગાડપગમાં તે દેરે ધારણ કરાવો. (તેથી
વાળા બાળકને પાવું (જો કે અહીં જણાવેલ પણ પૂતના-ગ્રહને વળગાડ છૂટે છે.) ૪૩ |
| કાકોલ્યાદિ મધુર ગણુમાં વાંસકપૂર આવેલ છે, ઉપર્યુક્ત ચિકિત્સાથી હરકે પૂતના- | તો ય ફરીવાર તેનું જે ગ્રહણ કરેલ છે, તે આમ
જનિત રોગ દૂર કરી શકાય સૂચવે છે કે વાંસકપૂરના બે ભાગ આમાં લેવા). થો મિમવેદથતિં નં ર નિવર્તિત ૪૪ વળી દેવદાર, વજ, હિંગ, કઠ, ધારાકદંબ, એલચી
ઉપર જણાવેલી ચિકિત્સાને પ્રયોગ | અને “હરેણ” નામના સુગંધી દ્રવ્યને એકત્ર કરી કરવાથી જે જે પૂતનાજનિત રોગ થયો ! ફૂટી નાખીને તેને ધૂપ પૂતના ગ્રહના વળ