Page Text
________________
રેગાધ્યાય-અધ્યાય ૨૭મી
૩૨૭
શું છે. ૧૭
પરંતુ એ વાતાદિ દોષોની વિષમતા વિકાર | ગુર્જર કુવાર્તિ તૃષUક્ષેપત્તા ઉત્પન્ન કરવામાં કારણ છે. ૧૭
शेफ स्तम्भः श्रोणिभेदो वंक्षणानाहविड्गदौ વિવરણ: આ સંબંધે પણ ચરકે સૂત્રસ્થાનમાં
(૩ ) ૨૨
उदावोंऽथ कुब्जत्वं वामनत्वं त्रिकग्रहः । કહ્યું છે કે, “વિકારો ધાતુવૈષ્ય સાગ્યે પ્રકૃતિવ્યો અવયંસમારોથે વિવાર સુવમેવ ૨ || - શરીરમાં
पृष्ठग्रहः पार्श्वशूलमुदरावेष्टहृद्द्वौ ॥२३॥
हृन्मोहो वक्षसस्तोदो वक्षोद्धर्षोपरोधको । (વાતાદિ) ધાતુઓની ન્યૂનાધિકતા થાય એ
ग्रावास्तम्भो बाहुशोषः कण्ठोद्ध्वंसो हनुग्रहः ॥२४ રોગોનું કારણ છે. એ જ વાતાદિધાતુઓની સમતા આરોગ્ય કહેવાય છે. તેમાં જે વિકાર છે તે તો
दन्तचालौष्टभेदौ च मूकत्वं वाग्ग्रहस्तथा ।
| कषायास्यास्यशोषौ च घ्राणनाशोरशाशता ॥२५ દુખમાં જ છે. ૧૭
बाधिर्यमुच्चैः श्रवणं कर्णशूलमशब्दता। અસંખ્ય રોગોમાંથી મોટા મોટા રોગો
वर्त्मसंकोचविष्टम्भौ तिमिरं शूलमक्षिषु ॥२६॥ કહેવાની પ્રતિજ્ઞા
व्युदासो भ्रव्युदासश्च शङ्खभेदः शिरोरुजा। तेषामपरिमेयानां विकाराणां स्वलक्षणैः ।
स्फुटनं केशभूमेश्च दण्डकाक्षेपकोऽर्दितम् ॥२७॥ अविष्कृततमान् व्याधीन् यथास्थूलान् प्रचक्ष्महे ॥
एकाङ्गकः पक्षवधः श्रमभ्रमविजृम्भिकाः। રેગો અગણિત છે. તેમાંથી જે રોગો | કઢાપો વેપથુન તૈક્ષ્ય નિદ્રાવલિઃ ૨૮ પિતાનાં લક્ષણો વડે સ્પષ્ટ જણાયા છે, તેવા | Wવમાનવમનસ્થાનમેવ રા. મોટા મોટા રોગોને અમે કહીએ છીએ. ૧૮ વિશ્વાણ વિવિધ્યાવંષાયમેવ જ પાર વાતિક, પત્તિક તથા કફજ રંગોની
प्रतिश्यायः शरण्यश्च प्राधान्येनानिलात्मकाः। ગણતરી
| तेष्वनुक्तेषु चान्येषु वायोः स्वं रूपमुच्यते ॥ ३० ॥ अशीतिर्वातिका रोगाश्चत्वारिंशत्तु पैत्तिकाः।
પાદભ્રંશ-જ્યાં પગ માંડ હોય ત્યાં विंशतिः कफजाः प्रोक्ता वातरोगान्निबोध मे ॥१९
ન મૂકાતાં બીજે પડે. પાદશૂલ–પગમાં નીકળતું
શૂલ. નખભેદ-નખનું ચિરાવું, વિપાદિકાવાયુના પ્રકોપથી થતા રોગો ૮૦ હોય છે; પિત્તના પ્રકોપથી થતા રોગો ૪૦ છે
પગનું ફાટવું. પાદસુપ્તિ-પગની જડતા એટલે અને કફના પ્રકોપથી થતા રોગો ૨૦ કહ્યા
કે પગ ઉપર સ્પર્શ થાય તેની ખબર જ ન
પડે. વાતખંડ-પગની પીડી અને સાંધામાં છે. તેમાંના વાતિક રોગોને (પ્રથમ) તમે
વાયુ પ્રકોપ. વાતગુફ-પગની ઘૂંટીમાં મારી પાસેથી સાંભળે. ૧૯
વાયુ પ્રકોપ. અનિલગ્રહ-વાયુથી શરીરનું | વિવરણ: ચરકે પણ સૂત્રસ્થાનના ૨૦ મા | જકડાવું. ગૃધ્રસી-વાયુના પ્રકોપથી કેડની અધ્યાયમાં આ પ્રમાણે રોગોની ગણતરી કરી છે : | પાછળ ભાગ ઝલાય તે-રાંઝણ વગેરે. “અતિવંતવિવારા: વારિત્તિવિઝા, રાતિઃ | પિંડિકોષ્ટ–પગની પિંડીઓમાં ગોટલા ચડે કષ્પવિરાર-એંસી વાયુના વિકારથી થતા રોગો | તે. જાનવિશ્લેષ–પગના ઢીંચણ જાણે જુદા કહ્યા છે-ચાલીસ પિત્તના વિકારથી થતા રોગ છે | પડી જતા હોય એવી પીડા. જાનુબેદ-ઢીંચણો અને-વીસ કફથી થતા વિકારો સમજવા. ૧૯
તમજવા. ૧૯ | જાણે ચિરાઈ જતા હોય તેવી વાયુને લીધે ૮૦ વાતજ વિકારોને નામથી નિદેશ | થતી પીડા. ઉસ્તંભ-વાયુના પ્રકોપથી पादभ्रंशः पादशूलं नखभेदो विपादिका। । ઢીંચણ સજજડ થઈ જાય છે. ઉરસાદ-વાયુના પદ્રિકુતિયુષ વાતમુનિસ્ટાર કારણે પગની સાથળે જેમાં શિથિલ થઈ બીપિuિgો જ્ઞાનવિમેવ | જાય તે વાયુના રોગ, પાંગુલ્ય-પાંગળાપણું. તમોક્ષ કુશં વાતાઇટલ રશા ! વાતકટક-વાયુના પ્રકોપથી કાંટા ભેંકાતા
| SR No. | 032596 |
| Book Title | Kashyapsamhita Athva Vruddhajivakiya Tantra |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Marich Kashyap Maharshi, Girijashankar Mayashankar Shastri |
| Publisher | Sasthu Sahitya Vardhak Karyalay |
| Publication Year | 1970 |
| Total Pages | 1034 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Interfaith |
| File Size | 36 MB |