Kashyapsamhita Athva Vruddhajivakiya Tantra

SR No.: 032596
Original Sutra Author: N/A
Author: Marich Kashyap Maharshi, Girijashankar Mayashankar Shastri
Publisher: Sasthu Sahitya Vardhak Karyalay
Publication Year: 1970
Total Pages: 1034
Language: Gujarati
Classification: Interfaith
File Size: 36 MB

Page 1008

અષ્ટ જ્વર-ચિકિસિત–અધ્યાય ૧૯ મે સંનિપાતમાં કફનું જોર વધુ હેય, તેથી | શ્રત હૈ ધ િાં તેવું વાતણોત્તર
પ્રથમ તેનું શમન કરવું ऊर्ध्वजवङ्गरोगाणां ज्वरितानां प्रशस्यते ॥४५॥ अल्पान्तरबलेष्वेषु दोषेषु मतिमान् भिषक् । નાગર-સૂંઠ, કાયફળ, ધાણા, મેથ, श्लेष्माणमादौ शमयेत् स ह्येषामनुबन्धकृत् । । પિત્તપાપડો, વજ, દેવદાર, હરડે, ભારંગી હવાત છૂપાવવાટૂર્વથાથાથr l૦ | અને ભૂતીક નામનું એક જાતનું ઘાસ
બુદ્ધિમાન વધે સ નિપાતમાં જેઓનું | અથવા થવાની-અજમો-એ દશ દ્રવ્યને બળ, થોડા અંતરવાળું હેય એવા ત્રણે દેશે- સમાન ભાગે લઈ તેઓને કવાથ બનાવી માં કફનું શમન પ્રથમ કરવું જોઈએ, કારણ વાત-કફપ્રધાન જવરમાં સિંધવ તથા હિંગના તે કફ જ સંનિપાતમાં અનુબંધ કે બીજા | ચૂર્ણથી યુક્ત કરી પીવાથી તે તેમ જ ઊર્ધ્વદેનું અનુસરણ કરનાર હોય છે; વળી | જગ્ટ-હાંસડીની ઉપરના અંગમાં થયેલા તે કફ ભારે હોય છે, તેથી મુશ્કેલી એ રોગવાળા તેમ જ બીજા પણ જવરવાળા પાકે એ હોય છે તેમ જ શરીરના ઉપરના | માણસે પણ જે આ પીએ તે તે હિતકારી ભાગને તે આશ્રય કરનાર હોય છે. ૪૦ | થાય છે. ૪૪,૪૫ સંનિપાતમાં તે તે ઉપર કહેલી | કફ-વાત બે દોષવાળાને હિતકર
ચિકિત્સા કરવી तस्माज्ज्वरे यदुद्दिष्टं वातपित्तकफात्मके। शटीपौष्करपिप्पल्यो बृहती कण्टकारिका । तस्मात्तस्यामवस्थायां तत्तत् कार्यचिकित्सितम् ॥ शुण्ठी कर्कटकी भार्गी दुरालम्भा यवानिका ॥४६
વાત, પિત્ત અને કફપ્રધાન તે સંનિ- ] ાનાવિધH Bત્યાં લવાતનુવા પાત વરમાં પ્રથમ જે ચિકિત્સા કહી છે, | શટચૂરો, પુષ્કરમૂળ, પીપર, મોટી તે તે ચિકિત્સા, તે અવસ્થામાં તે કારણે ભરીંગણ, સૂંઠ, કાકડાશિંગ, ભારંગી, કરવી જોઈએ. ૪૧
ધમાસ અને થવાની–અજમે-એ શય્યાકફપ્રધાન સામ જ્વરમાં પીવાયોગ્ય દિને, ચૂર્ણ આદિરૂપે પ્રયોગ કરવાથી તે - પિપલ્યાદિ કવાથ
શુળ, આનાહ-મળબંધ, વિબંધ-કબજિયાત पिप्पल्यादिवचादारुवयस्थासरलान्वितः॥४२॥ | તથા કફવાત-તંદ્રદોષને મટાડે છે. ૪૬ पेयः कफोत्तरे सामे सहिङ्गमारसैन्धवः। વાતકફપ્રધાન જવરમાં સેવવા ગ્ય दोषास्तेनाशु पच्यन्ते विबन्धश्चोपशाम्यति ॥४३॥
વિહંગાદિયોગ પીપર, વજ, દેવદાર, વયસ્થા-હરડે | વિજાતિવિષે મા : ચિત્રાં ટિી છા તથા સરલ-ચીડથી યુક્ત કવાથ તયાર | શiા ખ્રિસ્ટી ગુe fપદ્ધતિwોત્તti કરી તેમાં હિંગ, સાજીખાર તથા સિંધવનું ! વાવડિંગ, અતિવિષ, ભારંગી, પુષ્કરચૂર્ણ મિશ્ર કરી કફપ્રધાન સામવરમાં | મૂલ, ચિત્રક, શટકચૂર, કાકજઘા અથવા તે પીવો જોઈએ; કેમ કે એ કવાથથી દે | કાકમાચી-એકજાતની પીલુડી તથા પીપર જલદી પાકે છે અને તે દોષનો વિબંધ | અને સૂંઠએટલાને સમાન ભાગે લઈ (અનુસરણ) પણ તરત શાંત થાય છે.૪૨,૪૩ | ખાંડીકૂટીને કાથરૂપે કે ચૂર્ણરૂપે વાતકફવાતપ્રધાન જવરમાં હિતકર નાગરાદિ | પ્રધાન જવરમાં પીવાં જોઈએ. ૪૧
દશમે કવાથી સંનિપાત, વિબંધ કે વાતકફપ્રધાન જવરમાં नागरं कटफलं धान्यं मस्तं पर्पटकं वचा।।
લભાદિ ક્વાથ देवदार्वभया भार्गी भूतीकं दशमं भवेत् ॥४४॥ | दुरालभावचादारुपिप्पलीमूलनागरम् ॥४८॥