________________
જે જૈનતત્ત્વ કે દર્શનનો અભ્યાસ કરતા હોય. આજે આ જ કારણસ૨ પોતાને જૈન કહેવડાવતાં આપણા જૈન શ્રાવકોમાંના ઘણાને જૈનધર્મનું પાયાનું જ્ઞાન જેમ કે – જૈનધર્મની ઈશ્વરની અવધારણા, અનેકાન્ત, નિશ્ચપ-વ્યવહારનું સ્વરૂપ, નયવાદ, કર્મસિદ્ધાંતના રહસ્યો બાબત ભાગ્યે જ કંઈ જ્ઞાન હોય છે. આ જ કારણે કેટલા બધા જૈનો મિથ્યાત્વી દેવોની પૂજા આદિમાં પુષ્કળ પૈસા, અને શક્તિ ખર્ચે છે. દોરા-ધાગા અને તાંત્રિકોમાં ફસાય છે.
સમય
કોઈને વિષયાંતર લાગશે, પરંતુ જે બાળકોનું શિક્ષણ બાળપણ પછી છૂટી જાય છે તેને અથવા બાળપણમાં જેને જૈનશાળાનો લાભ નથી મળ્યો તે બધાંને યુવાન, પ્રોઢ કે વૃદ્ધ વયે પણ જૈનદર્શન જૈનતત્ત્વ અને ધર્મના નૈતિકતા, પ્રામાણિકતા આદિ પક્ષોનું શિક્ષણ આપવું જરૂરી છે. વ્યાખ્યાનથી લાભ થાય છે, પરંતુ ઘરે પણ વ્યવસ્થિત અભ્યાસ કરવાની વૃત્તિ પેદા કરવી અત્યંત જરૂરી છે. એ માટે ખાસ નાની પુસ્તિકાઓનું પ્રકાશન અને ખાસ વર્ગો પૂરા વર્ષ દરમિયાન ચાલે તેવી મોટાઓની જ્ઞાનશાળા બાબત પણ ગંભીરતાપૂર્વક ચિંતન કરવાની જરૂર છે. આજે માત્ર ઉપવાસ કરવા અને પછી એના મોટા-મોટા ઉજવણા ક૨વા અને વર્ષમાં સંવત્સરીનું એક પ્રતિક્રમણ કરવું એમાં જ આખો જૈનધર્મ સામાઈ ગયેલો દેખાય છે.
ઉ૫૨ જણાવેલા વિવિધ કારણો તથા આજના વિશિષ્ટ સમય અને સંજોગોને ધ્યાનમાં રાખી આધુનિક જૈનશાળાનું શિક્ષણ સર્વગ્રાહી બનવું જોઈએ. જૈન એ માત્ર એક ધર્મ જ નથી, પરંતુ એ ધર્મ ઉપરાંત અહિંસા, કરુણા, અનુકંપા, સંયમ તથા ઉપભોગની મર્યાદા આધારિત એક પૂરી જીવનશૈલી છે. તેથી જૈનશાળાનું શિક્ષણ માત્ર ઉપાસના અને અનુષ્ઠાનો પૂતુ મર્યાદિત ન બનતાં રોજ-બરોજના જીવન વ્યવહારમાં ધર્મ ઉતરે, પ્રામાણિકતા, નૈતિકતા, વ્યસનમુક્તિ એ જીવનનું એક અંગ બને તે પ્રકારન હોવું જોઈએ. અર્થાત્ જ્ઞાન આચારશૂન્ય ન બનતાં, આચારમાં પરિણત થાય એ
જ્ઞાનધારા ૬-૭ અને ૮૨
જૈનસાહિત્ય જ્ઞાનસત્ર ૬-૭)
