________________
એટલે કે બીજાના ઉપદેશક અથવા ગુરુ થયા પહેલાં પોતાની જાતને એ બાબતમાં ખૂબ તૈયાર કરી લેવી જોઈએ. વ્રત પાળવાની બાબતમાં વિચારીએ તો વ્રત એ તો એક વાડની જેમ છે, જ્યાં ધર્મરૂપી બીજનું રક્ષણ થાય છે. માટે વ્રતો તો પાંચેય પાળવાનાં રહેશે જ, પણ મુનિને જેમ ત્રણ કરણ અને ત્રણ યોગથી વ્રત ઉચ્ચરાય છે તેને બદલે થોડી બાંધછોડ વ્યવહારલક્ષી રહેશે. તે ક્ષેત્ર, કાળ અને દેશ મુજબ નક્કી કરવું જોઈએ. જેમને ગામડાં અને જંગલનો યોગ હોય તો સ્પંડિલ તમે જંગલમાં જઈ શકો. બાકી, શહેર આદિમાં ફ્લેશ ટૉયલેટનો ઉપયોગ થઈ શકે, જયમલ જૈન સંઘમાં તો લોચને પણ વિકલ્પમાં મૂકેલ છે, શાતા અને ઇચ્છા હોય તો લોભ કરાય, નહીં તો વાળ કાતરથી પણ કપાવી શકાય છે. સ્નાન આદિનું પણ એમ જ છે. રોજ નહીં પણ, અમુક દિવસે તેઓ સ્નાન કરી શકે છે. વિહાર માટે વાહન-વ્યવહારની છૂટ તો મૂકેલી જ છે.
પ્રેસકોડ સફેદવસ્ત્ર આખા શરીરને ઢાંકે તે મુજબનો છે. મુહપત્તી, જાહેર સ્થળો, જેમ કે ટ્રેન આદિમાં તેઓ નથી બાંધતા. ટૂંકમાં મારા મતે જૈન સમણ-સમણીઓ પોતાનું જીવનતંત્ર નિવૃત્તિલક્ષી પ્રવૃત્તિવાળું સંઘની સામાન્ય મુજબ ગોઠવવાનું રહેશે. એમાં પ્રાચીન વારસાની રક્ષા અને નવીન પરિસ્થિતિને બંધ બેસે એવા તત્ત્વનું સંમિક્ષણ કરવું જરૂરી છે. તેમના યોગક્ષેમની જવાબદારી અંગે પણ સુયોગ્ય બંધારણ વિચારવું પડશે. બીજાના શ્રમ પર ન જીવવાની દૃષ્ટિએ ક્યારેક યોજાયેલ અણગાર માર્ગ (મુનિપણ) આજે કેટલો બધો વિકૃત થઈ ગયો છે કે તેનું પાલન એકમાત્ર બીજાના શ્રમને જ આભારી થઈ ગયું છે. આવું સમણ પરંપરામાં ન થાય એ માટે પહેલેથી જ એવું બંધારણ કરીએ કે પાછળથી પસ્તાવું ન પડે. આ માટે ક્રિશ્ચિયાનિટી મિશનરીઝમાં(ખ્રીસ્તીઓમાં) જે તેમના ફાધર ઍન્ડ નન્સ (સિસ્ટર મધરર્સ) માટેનાં જે બંધારણો છે તેમાંથી આપણે પણ કંઈક લઈ શકાય અને કંઈક આપણી સમજ મુજબ પણ ઉમેરી (જ્ઞાનધારા ૬-
૭ ૧ ૨૧) જૈનસાહિત્ય જ્ઞાનસત્ર ૬-૭
