Page Text
________________
તૃતીય પરિચ્છેદ ] અનુવાદની સમજૂતિ
૩૦. બહસ્પતિમિત્રને પિતાના પગ ઉપર નમાવ્યો...રાજા રીતે વાચન થાય તે અર્થ પણ ફરી જાય તે નંદધારા લઈ જવામાં આવેલ કલિંગજીનમૂર્તિને. દેખીતું જ છે. પ્રાચીન સમયે કેતરાવાયેલ લેખમાં અંગમગધનું ધન લઈ આવ્યો...
રૂતુના, હવામાનના, વરસાદના પાણીને, ટાઢતડકાના, (ક) સુગાંગેય–પાટલિપુત્રમાં મગધપતિનો આ તે ઉપર બેસતા પક્ષીની હગારના, મુસાફરોના હાથે નામનો મહેલ છે. તેનું નામ મુદ્રારાક્ષસ નાટકમાં થયેલ અટકચાળાને ઈત્યાદિ, અનેક પ્રકારના સંજોગને પણ લેવાયું છે; પિતાના પગ ઉપર મગધપતિને લીધે તેના અક્ષર ઉપર તથા હસ્વદીર્ધન કાના માત્રા નમાવ્યો છે. એટલે તેને કાંઈ તાબેદારી ભગવતો નથી ઉપર તેમજ વળાંક ઉપર જે જે અસર થાય છે કર્યો પણ તેબા પોકરાવીને-આપણે સાદી ભાષામાં તે તે અનેક પ્રકારની છે; એટલે વાચનવાચનમાં જેની “મીન કહેવરાવી કહેવાય છે–તે સ્થિતિમાં કાળે કાળે ફેરફાર દેખાઈ આવે તે પણ સ્વાભાવિક છે. આણી મૂકયો હતો. રાજાનંદધારા લઈ જવામાં એટલું જ નહીં પણ એક જ કાળે ઘણું જેનારાઓની આવેલ એટલે નંદીવર્ધનરાજા જે, કલિંગપતિ ક્ષેમ- દૃષ્ટિમાં પણ ભિન્નતા હેવાથી જુદે ઉકેલ કરી રાજના સમયે લઈ ગયા હતા તે, એવા ભાવાર્થમાં શકાય છે. મતલબ કે કઈ શિલાલેખ ઉકેલ કે તે વપરાય છે. એટલે કે જે જીનમૂર્તિ નંદીવર્ધન-નંદ વાચન નાફેર રહી શકતાં જ નથી. આ વાત ધ્યાનમાં પહેલો ૩ આગળના વખતે લઈ ગયા હતા તેને, આ રહે તે, કઈ પણ નવી જાતને અર્થ બહાર પડતાં ખારવેલ, ગંગા નદીના પ્રવાહધારા ઠેઠ પાટલિપુત્ર વાચકવર્ગને જે આશ્ચર્ય જેવું લાગે છે કે શું આગલ થઈ જઈ મગધપતિના સુગાંગેય નામના મહેલને ઘેરી ગયેલ સર્વે વિદ્વાનો ભીંત ભૂલ્યા હતા જેથી તેમને આવો. લઈ પાછી ઉઠાવી લાવ્યો હતો અને કલિંગપતિનું જે અર્થ સૂઝ જ નહીં! તેવી તેમની મનોદશા થશે નહીં; અપમાન નંદિવર્ધને કર્યું કહેવાતું હતું તેના બદલામાં, પરંતુ ઈતિહાસના સંશોધનમાં જે સમદષ્ટિ કેળવવાને તેજ નંદિવર્ધનના વંશજ અને હાલના મગધપતિ તેઓ અન્યને ઉપદેશ આપવા તૈયાર થઈ રહે છે બૃહસ્પતિમિત્રને પિતાના પગે નમાવ્યો હતો. આ તે જ ઉપદેશ પિતાને કેટલા પ્રમાણમાં લેવું જરૂરી બહસ્પતિમિત્રને અત્યાર સુધી વિદ્વાનોએ શુંગવંશી છે તે આપોઆપ સમજી જશે.] પુષ્યમિત્ર મનાવ્યો છે. પરંતુ તેમ બનવા યુગ્ય નથી તે (બ) કલિંગજીનમૂર્તિધ્યાનમાં રાખવાનું છે કે, આપણે ઉપરમાં અનેક પુરાવાથી પુરવાર કરી આપ્યું જીનમૂર્તિ શબ્દ વાપર્યો નથી પરંતુ તેની સાથે કલિંગ છે એટલે હવે ફરીને તે પ્રશ્ન ચર્ચતા નથી. આ પ્રમાણે નામનું વિશેષણ જોયું છે. તેને બે રીતે સમાસ કરી પરિણામ આવતાં કલિંગપતિ અને મગધપતિ વચ્ચેના શકાશેઃ એક કલિંગ-જીનમૂર્તિ અને બીજો કલિંગજીનઅંટસની પૂર્ણાહુતિ થઈ ગઈ હતી એમ સમજવું રહે છે. મૂર્તિનું પ્રથમ રીતે સમાસ હેય તે તેનો અર્થ કલિંગ
[નેધ–અત્ર નેંધ લેવાની એટલી જરૂર રહે દેશમાંની અથવા કલિંગદેશવાળી મૂર્તિ એટલે કલિંગ છે કે, ભાષા ઉકેલમાં અનેક વખત અનેક વિદ્વાનોને દેશમાંથી લઈ જવાઈ હતી તે મૂર્તિ, એ સાધારણ મતફેર થયા જ કરે છે. પંડિત ભગવાનલાલ ઇદ્રજીત અર્થ થઈ શકે. જયારે બીજા સમાસને અર્થ કાંઈક જેવા સંશોધન નિષ્ણાતે બૃહસ્પતિમિત્રને બદલે વિશિષ્ટતાસૂચક છે; મૂળ લખાણમાં પણ “કલિંગજીન” બહુપતિસાસિન” વાંચ્યું હતું. આ પ્રમાણે જુદી શબ્દ લખાયો છે એટલે આપણે પણ તે જ ભાવાર્થમાં
(૮૩) જૈ, સા. સં. પુ. ૩ પૃ. ૩૭માં અનુવાદકે ત્યાં મૂર્તિઓ પ્રચલિત થઈ ગઈ. (આ તો તેમણે ૭૫ વર્ષની લખ્યું છે કે, ઈ. સ. પૂ. ૪૫૮ વર્ષ પહેલાં અને વિક્રમ વાત કહી છે. જયારે આપણે તે તે પૂર્વેની પણ સાબિત સં. ૪૦૦ વર્ષ પહેલાં, ઉડિસામાં જૈનધર્મને એટલો પ્રચાર કરી બતાવી છે. જુઓ પુ. ૧ પૃ. ૧૭૦ ટી. નં. ૫૫). હતો કે ભગવાન મહાવીરના નિર્વાણ પછી પંચેતેર વર્ષમાં જ (૮૪) જુઓ જ. સા. સં. પુ. ૩૫. ક૭૩ ૫તિ ૧૪,
| SR No. | 032486 |
| Book Title | Prachin Bharat Varsh Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Tribhuvandas Laherchand Shah |
| Publisher | Shashikant and Co |
| Publication Year | 1938 |
| Total Pages | 496 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 17 MB |