________________
આ
વેમ ઉ
[ નવમ ખંડ
નહિ કે તેનું નામ સુદ્ધાં પણ લીધું નહિ. એટલુંજ બે આબરૂ પણ બન્યો છે. એટલે તે બાજુ-હિંદની નહિ, પણ જે ખોટાન કે અન્ય ભૂમિ તેણે મેળવી બહાર-પરાક્રમ કરવાનું માંડી વાળી તેણે પોતાનું હતી તે પણ એકી કાઢવી પડી હતી. આ પ્રમાણે લક્ષ હવે હિંદ તરફ દેરવાનું દુરસ્ત વિચાર્યું હતું. બીજી હકીકત થઈ. ધ્યાનમાં રાખવાનું છે કે ચીન ચીન સાથેનું ઉપરનું યુદ્ધ થયા બાદ ઈ. સ. સાથેનું યુદ્ધ તે પિતાના રાજ્યના નવમા વર્ષે શરૂ ૭૧+૯=૮૦ સુધી ડોક વખત તેણે સુસ્થિત થવામાં થઈને ખતમ થયું છે. (અથવા લંબાયું હોય તે ગાળ્યો હતો એમ સમજાય છે. તે બાદ ધીમે ધીમે પણુ-નવમા વર્ષ બાદ ) એટલે જો ચીન પ્રત્યે તેને પંજાબ અને કાશ્મિર જીતી લીધાં હતાં. સર જોન તિરસ્કાર વ્યાપ્ત થયો હોય તો, નવમા વર્ષ બાદજ મારશલ સાહેબનું માનવું એમ છે કે Kushanas થયો કહેવાય. છતાં જ્યારે તેને આપણે તેજ ચીનાઈ obtained Taxilla in 60 A. D.= કુશાનેએ શહેનશાહને સંવત વાપરતા નજરે દેખીએ છીએ, ઈ. સ. ૬૦માં ફિલા જીતી લીધું હતું. જ્યારે પ્રે. રટેન ત્યારે તે એમ કબૂલ કરવું જ રહે છે કે તે શિલાલેખ કેનાઉ એવો મત ધરાવે છે કે૯૯ Sirkap (the કેતરાવ્યો ત્યાં સુધી તેને અને ચીનાઈ શહેનશાહને capital of Khaharatas, Saka and સારે સારું જ ચાલ્યું જતું હતું. મતલબ એ થઈ કે તે Parthian rulers of Taxilla=page 2) was શિલાલેખ કેતરાવાયાનો સમય. પિતાના રાજ્યના sacked by Kushanas about 70 A.D= નવમા વર્ષે ચીનાઈ શહેનશાહ સાથે કડફસીઝ બીજે સીરકેપને૧૦૦ (તશિલાપતિ ક્ષહરાટ, શક અને યુદ્ધમાં ઉતર્યો તે પૂર્વેને જ ગણ પડશે. આ કારણથી પાર્થિઅનોની જે રાજધાની હતી તે=જુઓ પૃ. ૨) તેના રાજ્ય ૧૪મા વર્ષને બદલે ૬ઠ્ઠા વર્ષે તે કેતરાયો આશરે ઈ. સ. ૭૦ માં કુશાને બાળી નાખ્યું હોવાનું આપણે ગણવું જોઈએ. અને તેમ થતાં આપ. હતું. એક હકીકત તક્ષિલા જીત્યા બાબતની છે. આપ એ પણ સિદ્ધ થઈ ગયું કે, તેના રાજ્યનો આરંભ તેમાં ઈ. સ. ૬૦ ની સાલ છે. જ્યારે બીજીમાં ઈ. સ. ઈ. સ. ૬૩ ને બદલે ઈ. સ. ૭૧ માં જ થયો હોવાનું ૭૦ ની સાલ છે. પરંતુ તેમાંથી જીત મેળવીને ગણવું રહે છે. એટલે સમુચ્ચય તેનો રાજ્યકાળ ૩૨ બાળી નાંખ્યાની સ્થિતિ થઈ છે, કે જીત અને નાશ વર્ષને જ કહેવાય. (જુઓ પૃ. ૧૩૨ તથા પૃ. ૧૩૫ કરે તે બન્ને એક જ સ્થિતિ સુચક છે તે કાંઈ ટી. નં. ૬૩)
સ્પષ્ટ થતું નથી. એટલે સમાધાન ખાતર એમ સ્વીકાર ઉપરના વર્ણનથી એક વસ્તુસ્થિતિ એ સ્પષ્ટ કરી શકાય કે, પ્રથમ છત હતી અને પછી વિનાશ થઈ ગઈ કે તેણે પોતાના સાહસિકપણાથી અને થયો હતો; અને તેના સમય માટે ૭૦ ની સાલ કાંડાના બળથી જમીનને મેટ વિસ્તાર જીતી લીધી હતી. ૧૦૧ આ સમયની બધી ગણત્રી વિદ્વાનોએ જે હતો, અને વિજ્યપ્રાપ્તિના ધમંડમાંને ધમંડમાંજ, પિતાના મકી છે તે શક સંવત (ઉત્તર હિંદમાં ચાલતે શિરતાજ એવા શહેનશાહની કંવરીનું મારું કર્યું સંવત; જેને હવે પછી આપણે કશાન સંવત તરીકે હતું. પરિણામે પિતાને પસ્તાવું પડયું છે. વળી કાંઈક ઓળખાવવાના છીએ તે) ઈ. સ. ૭૮માં સ્થપાયે
(૭) શહેનશાહ પિતે જ તેની છતથી ખુશી થઈને (૯૯) જુએ. જ. ઇ. હિ કવૈ. પુ. ૧૨ પૂ. ૩૨ પિતાની શુભેચ્છા કે આનંદ પ્રદર્શિત કરવાને પિતાની પુત્રી (૧૦૦) જ. છે. હિ. કવૈ. પુ. ૧૨. ૫. ૨ તેને પરણાવે તે જુદી વાત છે અને પિતે સામા ઉઠીને તેવી (૧૦૧) જે કે આપણે પુ. ૩ પૃ. ૨૫-૬માં તક્ષિલાના માંગણું એકલાવે તે જુદી વાત છે. બેની વચ્ચે તેટલો ફેર ગણાય. નાશ વિશે જુદી જ સ્થિતિ કલ્પી કાઢી છે. એટલે ત્યાંની
(૯૮) જુએ અ. હિ. ઈ. (મિથ) આવૃતિ ૪ પૃ. અને અહીની-એમ બન્ને વસ્તુસ્થિતિ સરખાવીને ખરૂં ૨૭૨ નું ટીપ્પણ
તાત્પર્ય શોધી કાઢવાની જરૂર છે.