________________
૨૯૪
(b) કે શરીરની ખાઘે'ચિા કરતાં આંતરે ક્રિયાનુ સામર્થ્ય વિશેષ હતું; (c) કે ઉડન પાવડી અને પવન પાવડી જેવી વસ્તુએ પણ અસ્તિત્વ ધરાવતી હતી તેમજ તેમાં મેસીને અમાપ વિસ્તારના દરિયા અને અગાધ જંગલે, તથા મહામુશ્કેલીથી ચઢાય તેવા પા પગવડે ચઢવાને બદલે એમ ને એમ એળંગી જવાતા હતા; (d) કે મહાત્માએ લબ્ધિ મેળવીને, વિના અવલ અને અનેક અદ્ભુત કાર્યો કરી શકતા હતા. (૯) કે મનુષ્યાનાં આયુષ્યા અને તેમનાં શરીરનાં માન– ઊંચાઇ વિગેરે, વમાન કાળે છે તેનાં કરતાં અનેકગણુાં વિશેષ હતાં; શુ' આવી સ્થિતિ એકદા પ્રવર્તી રહી હાય તા તેની ના પાડી શકાશે ? (૪ ) જ્યાં નામદાર નીઝામ જેવા કેટલાક દેશી રાજકર્તાઓના જનાનામાં ખસે। અને ત્રણસે ખેગમા-રાણીઓ–સ્ત્રી હાવાનું આપણે સાંભળીએ છીએ, ત્યાં પછી કૃષ્ણ વાસુદેવ જેવા શક્તિશાળી અને વીર્યવાન પુરૂષને હજારાની સ ંખ્યામાં રાણીએ હાય તેમ માનવામાં શું દાજ આવી શકે ? ( ૫ ) શ્રવણુ એલગાલની અને તેની આસપાસના પ્રદેશમાં કે અન્ય સ્થાનમાં ઊભી સ્થિતિમાં નજરે પડતી પ્રચંડ કાયની શિલા-મૂર્તિ, અત્યારે ભલે આપણને તેના કદ માટે અધધધ કહેવરાવતી હાય, પરંતુ તેની સજાવટ અને બનાવટના સમયે તેના જેટલી લંબાઈવાળા મનુષ્યા. તે સમયે વિદ્યમાનપણે વિચરતા હાય એમ માનવાને શા માટે સાચ ખાવા પડે ? ( ૬ ) દરેક પ્રકારની ઉન્નતિ તેમજ પ્રગતિ માટે પ્રજામાં સદા કાળ શાંતિ ગમે તે ભાગે પણ જળવાઇ રહેવી જોઇએ. આ સૂત્ર સ્વીકાર્યાં પછી તેની પ્રાપ્તિ માટે એક પક્ષ એમ માની રહ્યો છે કે, શસ્ત્ર તથા અન્ન વિના યુદ્ધ ચાલી શકતું જ નથી. માટે સધળી પ્રજાએ શસ્ત્ર વિસર્જન કરવું
[ સમ
જરૂરી છે. ત્યારે બીજો પક્ષ એમ માની રહ્યો છે કે, શસ્ત્રસજ્જ પ્રજા જો હોય તા જ હુમલે કરનારને ભીતિ રહે અને કાઇ પણ આક્રમણ્ કરે નહીં. આ પ્રમાણે આપણા યુરાપીય અએના શાસકામાં મત્રણા ચાલી રહી છે. ધ્યેય એક છે માગ જુદા છે. ત્યારે તેમની જ નજરે અને સાક્ષીએ અત્રે હિદમાં, તે જ ધ્યેય માટે— શાંતિની પ્રાપ્તિ માટે-કાંઇ પણ શસ્ત્ર અસ્ત્ર વિના જ તેમજ અહિંસાના માર્ગે જ આગળ વધવાનુ` કા` શુ` નથી કરી બતાવાતું?
આટલાં આટલાં દૃષ્ટાંતે આપવાનું પ્રયાજન ખાસ તેા એ જ છે કે, જે વસ્તુસ્થિતિ માત્ર ઘેાડાં વર્ષ પૂર્વે જ, અશકય ગણી કઢાતી અથવા દુઃશંક હોવાનું ધારી લેવાતુ ં હતું, તે જ પિરસ્થિતિ હાલના વૈજ્ઞાનિક કાળમાં, અખતરાઓવડે તદ્દન સંભવિત પુરવાર થતી જાય છે; જ્યારે ખરી રીતે તે। તે જ વસ્તુસ્થિતિ પ્રાચીન સમયે અરિતત્વ પણ ધરાવતી હતી તેમજ સ્વાભાવિક રીતે કુદરતના ભંડારમાં સંગ્રહીત પણ પડી રહેલી જ હતી; જેની પ્રતીતિ તરીકે તેનું વર્ણન પુરાણિક ગ્રંથામાં કરાયલું અને સચવાઇ રહેલું આપણી નજરે પણ પડે છે. એટલે આવી હકીકતનું કાઇ વન હવેથી વાંચવામાં આવે તે, તેમાં નથી શંકા લાવવાનું કારણ કે નથી આશ્ચય પામવાનુ કારણ; છતાં જો તેવી વાત સમજાતી ન હોય તેા તેનું કારણ આપણી દૃષ્ટિ અને બુદ્ધિનું સ્થૂળપશુ છે એમ જ માનવું. હવે આપણે ઇતિહાસ આલેખનના આપણા કાર્યમાં આગળ ચાલીએ.
પહૂવાઝ પ્રજા
પ્રસગાપાત આપણે જણાવી ગયા છીએ કે, વર્તમાન ઈરાન તથા તેની પશ્ચિમે આવેલ પ્રદેશ અસલ જમૂદ્રીપમાં આવેલ તેના એક અંતરદીપના –શાકદ્વીપના વિભાગ હતા. તે વિભાગ ઉપર રામાયણમાં વર્ણવાયલ રામચંદ્રજીના પુત્ર લવ અને