Prachin Bharat Varsh Part 03

SR No.: 032485
Original Sutra Author: N/A
Author: Tribhuvandas Laherchand Shah
Publisher: Shashikant and Co
Publication Year: 1937
Total Pages: 512
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 14 MB

Page 311

મથુરાની
[ ષષ્ટમ
of Krishnaeતે શ્રીકૃષ્ણની જન્મભૂમિ હતી; its various places are =તેનાં જુદાં જુદાં
સ્થાને આ પ્રમાણે છે.--(૧) જન્મભૂમિ અથવા કારાગ્રહ=હાલનું જે પટરકુંડ કહેવાય છે તેના કાંઠે શ્રી કૃષ્ણનો જન્મ થયો હતો (૨) મલપુરા=મથુરાની પાસે નાનું ગામ છે qui He ( Krishna ) fought with wrestlers=ણે (શ્રી કૃષ્ણ ) મલ્લ સાથે યુદ્ધ કર્યું og: ( 3 ) Kubja's well is the place where he cured Kubja of her hemp= મુજકુવી નામના સ્થળે તેગે (શ્રી કૃષ્ણ ) કુજા દારસી ખુંધ મટાડી દીધી હતી. (૪). કંકાલિતિલા૪૦=કંસકા તિલા=કંસ કાતિલા is the place where he killed Kansa; તે
સ્થાન ઉપર તેણે ( શ્રી કૃષ્ણ ) કંસ(રાજા)ને કાપી નાંખ્યો હતો, એટલે કે ખૂન કર્યું હતું. આ ઉપરથી સમજાય છે કે “ કંકાલિતિલા” તે “ કંસકાતિલા” નું અપભ્રંશ થઈ ગયું લાગે છે. (૫) વિશ્રામઘાટ is the place where he rested after his victory=આ સ્થાને પિતે (શ્રી કૃષ્ણ) વિજય મેળવ્યા બાદ વિશ્રામ લીધો હતે.
ડો. ભગવાનલાલ ઇંદ્રજીત લખે છે ? કે, “મથુરામાંથી જે મૂર્તિઓ અને નકશીકામ મળેલું
છે તેની બરાબરી કરે તેવું વિશેષ નકશીકામ પેશાવર તરફથી વર્ણન મળેલા ગ્રીક કારિગીરીના
નમૂના સિવાય હિંદુસ્તાનના ઈન્ડીઆ પૃ. ૫૪.
(૪૦ ) According to Grouse, it is the monastry of Upgupta visited by Mr. Heden 'rshang=મિ. ગ્રાઉઝેના મંતવ્ય પ્રમાણે આ સ્થાન તે ઉપગુણને વિહાર હતું, જેની મુલાકાત
બીજા કોઈ ભાગમાં મારા જોવામાં આવ્યું નથી.”
આ ઉપરથી પોતે એવા અનુમાન ઉપર આવતા દેખાય છે કે, ત્યાં ગ્રીક કારિગરો ખૂદ હાજર હતા અથવા તે ગ્રીક કારિગરોના હાથ તળે શીખીને તૈયાર થયેલ હિંદી કારિગરો હતા. [ મારૂં ટીપણ-વધારે વાસ્તવિક તે એમ હોઈ શકે કે તેઓ ગ્રીક કારિગર અથવા તેમને શિષ્ય નહીં પણ ગ્રીક કારિગરીના ગુરૂ હેવા જોઈએ કારણ આગળ ઉપરનું વિવેચને જુઓ. ] જ્યારે એક બીજા લેખક, ઓરીએન્ટલ ઓફ ઈ. સ. ૧૮૯૨, પૃ. ૨૩, ૨૪ ના આધારે એમ જણાવે છે કે, “મથુરાસે જે પ્રાચીન મૂર્તિયાં આદિ નીકળી હૈ, ઊનકી ભી સદસ્યતા મિશ્ર દેશકે ઢંગસે હૈ ખાસ કર ઉનમેં જે ચિહ્ન થે વહ મિશ્ર દેશ જૈસે હી હૈ...''હિંદી કારિગીરીની પ્રશંસા ગાતા આ બન્ને ઉતારા જે એકત્રિત કરીને સરખાવીશું તે એમ જ સાર આવશે કે આ પ્રાંતમાં જે કાંઈ કારિગીરી મળી આવી છે તે, મિશ્ર દેશ તથા ગ્રીસ દેશને મળતી છે; પછી તે અને દેશના (મિસર-ઈજીપ્ત તેમજ ગ્રીસ) કારિગરે હિંદ દેશના કારિગરેના ગુરૂ હતા કે શિષ્ય હતા તે તપાસવું બાકી રહે છે. સામાન્યત: એ નિયમ છે કે, જે એક જ સ્થળે બે અથવા વધારે દેશના કે ભૂમિના કારિગરે એકઠા થયા તે તેવી એકત્રિત થયેલી વ્યક્તિએ પોતે ગુરૂ હેવાના કરતાં, શિષ્યો હોવાનો જ વધારે સંભવ ગણી શકાય; કેમકે એક જ વિદ્યાગુરૂ પાસે ઘણા પ્રદેશના વિદ્યાર્થીઓ વિદ્યાપ્રાપ્તિ અર્થે સંમિલિત મિ. હ્યુએન સાંગે લીધી હતી.
(૪૧) જુઓ પુરાતત્વ પુ. ૨, પૃ. ર૯૪.
(૪૨) જુઓ સુરત મુકામે સન ૧૯૨૩ માં મુદ્રિત, ભગવાન પાર્શ્વનાથ નામનું પુરતક ૫,