Prachin Bharat Varsh Part 03

SR No.: 032485
Original Sutra Author: N/A
Author: Tribhuvandas Laherchand Shah
Publisher: Shashikant and Co
Publication Year: 1937
Total Pages: 512
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 14 MB

Page 214

પરિચછેદ ].
ખાસિયતો
વર્ણન પ્રત્યેક સિક્કાના રાજવીની સંસ્કૃતિનું તથા તેના સમયનું કાંઈક અનુમાન બાંધવાને ઉપયોગી નીવડે એવી ધારણા રાખી આગળ વધીશું.
ઉપરમાં સિકકાની બાબત કહી; હવે શિલાલેખ અને દાનપત્રને લગતી એકાદ બે બીના જણાવી દઉં. રાજાઓ જ્યારે જ્યારે પ્રસંગ પડયે શિલાલેખ કોતરાવતા કે દાનપત્ર અર્પણ કરતા ત્યારે ત્યારે અમુક પદ્ધતિએ જ લખાણ કરતા હોવા જોઈએ એમ સહજ અનુમાન કરીએ તો ખોટું નથી. અને તેમાં પણ આવા લેખને અંતે તેમ કર્યા માટે સમય જે તેઓ દર્શાવતા, તેમાં તે તેઓ પોતપોતાની પદ્ધતિને ખાસ કરીને ચીવટપણે વળગી જ રહેતા હતા એમ દેખાય છે.૭૬ અને આ પ્રમાણેની પ્રથા અંગીકાર કરવામાં પણ, સિક્કાની પદ્ધતિમાં દર્શાવી ગયા છીએ તે જ પ્રમાણે, પ્રત્યેકની સંસ્કૃતિ અને ધાર્મિક સંસ્કાર વિગેરે વિગેરે જવાબદાર હશે, એમ પ્રત્યક્ષ દેખાઈ આવે છે. હિંદી રાજવીઓ અમુક કાર્ય કરવા માટે તેના સમયદર્શનમાં અમુક વર્ષ રંતુ, મહિનો કે દિવસ એમ બધું નિર્દેશતા જ્યારે જે હિંદીઓ નહોતા તે માત્ર વર્ષ જ બતાવતા; વળી આ બીનહિંદીઓમાં પણ જેમ જેમ હિંદની ભૂમિથી દૂર દૂર જતા જઈએ છીએ તેમ તેમ, સમયનિર્દેશનની ચાર વસ્તુમાંથી (વર્ષ, રૂતુ, મહિનો અને દિવસ) અકેકનું, વધતા ઓછા પ્રમાણમાં, અદ્રશ્યપણું થતું નિહાળાય છે.
ઉપરમાં આપણે (૧) King of Kings= મહારાજાધિરાજ, શહેનશાહ (૨) Great
King=બાદશાહ(૩) મહાક્ષત્રપ અને (૪) ક્ષત્રપ
- વિગેરે ભિન્ન ભિન્ન પદવીઓક્ષત્રપની વાળા શાસકોના અધિકાર સત્તા વિશે પર જે વિચાર દર્શાવ્યા પ્રમાણભૂત છે તેથી સર્વ સરદારે કયા કથન કયા દેશના અને કઈ કઈ
પ્રજાના અધિકારીઓ છે તેની કાંઈક સમજણ પડી જાય છે. આ સઘળી વાત આપણે માત્ર ઇતિહાસનાં વાચન અને અનુભવ ઉપરથી જ ઉપજાવી કાઢેલી ગણવાની છે. તે બાબતમાં, સત્તા સમાન લેખાતા કેઈ ગ્રંથમાં તેનું વિવરણ મળી આવે તો સાથે સાથે તપાસી શકાય; તેમજ તે કથન-વિવરણ સાથે આપણું અનુમાન કેટલા પ્રમાણમાં બંધબેસતું થઈ શકે છે તેની તુલના કરવાનું પણ સગવડભર્યું થાય. તેમાંનું એક કથન આ પ્રમાણે છે.
હિસ્ટેરીઅન્સ હિસ્ટરી ઓફ ધી વર્લ્ડમાં લખ્યું છે કે –In ancient history it (Satarap ) is the name given by the Persians to their provincial governors. The functions and duties of a Satarap were- The empire of Darius included as many as 30 Satarapies ). They did not attempt to subjugate the races that peopled their dominions, but on the contrary accepted the manners, customs and religion of the people
દેવ વિગેરેના સિક્કાઓ જુઓ.
(૭૪) નહપાણને સિક્ક જુઓ. ( ૭૫ ) આ બધાં કથનની સાબિતીનાં દwાતે २२
માટે પુ. ૨ માંના સિક્કાને લગતાં બે પરિચ્છેદ જોડ્યાં છે તે જોઈ લેવા.
( ૬ ) ઉપરની ટીક નં. ૫૫ તથા ૫૮ જુએ,