Prachin Bharat Varsh Part 03

SR No.: 032485
Original Sutra Author: N/A
Author: Tribhuvandas Laherchand Shah
Publisher: Shashikant and Co
Publication Year: 1937
Total Pages: 512
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 14 MB

Page 172

પરિચ્છેદ ]
બની ગયાં છે; અથવા તેા નાની નાની સામુદ્રધુનીવડે જોડાઇ જઇને પેાતાનું અસ્તિત્વ બતાવતામારમેારા અને કાળા સમુદ્રરૂપે દેખાતા થઈ ગયા છે. (૫) બની રહેલાં સર્વે આ જળાશયામાંથી માત્ર એરલ સરૈાવરનું જ પાણી મીઠું છે. વળી તેમાં એકસસ અથવા ઝરસીઝ નદી – પેાતાની એ શાખારૂપે-સામાન્ય નિયમથી ઊલટી રીતે વહી, અપવાદ બની જતે મળે છે; (કેમકે સાધારણ રીતે નદીઓનું મૂળ સરોવરમાંથી ઊભું થાય છે પણ તેને મેળવી લઇ તેનું મુખ તે બનતું નથી. ૧૮ એટલે એમ બનવા સલવ છે કે, જૈન સાહિત્યમાં વર્ણવાયલી અને મેરૂપર્વત માંથી નીકળે છે એમ જણાવેલી સિંધુ અને ગંગા નદીમાંથી છૂટાં પડી ગયેલી તેના અશારૂપે આ બે નદી હશે. (૬) મ શહેરની પૂર્વ તરફના પર્વતની હારમાળામાંના કાંઈક ભાગ તદ્દન નવીનપણે ઉપસી આવીને નજરે પડતા થયેા હાય, તેમજ કાંઇક પ્રથમથી ટ્રાય તેમાં ઉમેરા
સમજૂતિ
નથી થતું; છતાં તેના અતિ મેટા વિસ્તારને લઇને સમુદ્રનું નામ આપ્યું છે તે યાગ્ય જ લાગે છે,
(૧૮) આવા કુદરતી નિયમેાથી વિરૂદ્ધ જઇને દેખાતાં સાવર–જેને આપણે અપવાદરૂપ કહીશું તેવાં ત્રણ ચાર જ માત્ર નજરે પડે છે, જેવાં કે ( ૧ ) એરલ ( ૨ ) અફગાનિસ્તાનમાં આવેલ હામન (૩) અને ૩. અમેરિકામાંનાં કેટલાંક સરોવરો,
( ૧૯ ) મા, સા.ઇ. પૃ. ૪૪ઃ–પ્રાચીન સાહિત્ય કે સદ્નીપેામે' એક દ્વીપકા નામ શદ્ધીપ હૈ । ઈસ શકદ્વીપસે સ`પૂર્ણ પશ્ચિમીય એશિયાકા ગ્રહણ હેાતા હૈ । પ્રાચીન પશિચામે' એક પ્રાંતકા નામ પૈકી (Sacae) ભી થા । શક શબ્દ ઈસ સૂકી પ્રદેશમે' રહેનેવાલેકે લિયે પ્રયુક્ત હેાતા થા । મનુન્કે અનુસાર શંગલેાક્ર, કાંમાજ, પલ્લવ, પારદ આર યવન ઈન ઉપવિભાગામે વિભકત ચે। ઈન્દી શગ લેાકાંકૅ રાજ સાઇરસકા શક્રનૃપતિઃ નામસે #હ ગયા હૈ (વળી આંગળ ઉપર જુઓ, )
૧૩૩
થવાથી વિશેષ ઊઁચાને પામ્યા પણ હ્રાય. (૭) વળી શાકદ્વીપના સમાવેશ તેમણે ભલે જ મૂઠ્ઠી૫માં કર્યાં છે પણ તે એક સ્વતંત્ર અંશ હાઇને તેની સમજુતી જુદી જ આપવી ઠીક થઈ પડશે.
ઉપર વણવી ગયેલા જંબૂઠ્ઠીષમાં જે એક મેાટા અને અતિ વિસ્તૃત એટ૧૯ પથરાયલા હતા
તેને શાકદ્વીપ કહેવામાં આવતા હતા. કહેવાય છે કે શાકદ્વીપ પ્રાચીન સમયે જમૂદ્દીપની પશ્રિમે તથા દક્ષિણે પથરાયક્ષેા હતેા. પણ કાળાંતરે તે શાકદ્વીપમાં કેટલેાક ભાગ ઊંચા-નીચે થઇ જવાથી તથા કેટલાક ઉપર પાણી ફરી વળવાથી, તેના ઘણા નાના વિભાગા થઈ ગયા છે. જેમાં આફ્રિકાખંડના તથા તેની અને હિંદના કિનારા વચ્ચે આવેલા માડાગાસ્કર, ઉંચીલીઝના ટાપુ, અરખરતાનના દ્વીપકલ્પ તથા લક્ષદ્વીપ અને માલ દ્વીપના ટાપુઓ ઈ. ઈ. ના૨૦ સમાવેશ થઈ જતા
શાકદ્વીપ
વિષેની
સમજુતી
ભગવાન પાર્શ્વનાથ, નામનુ' એક પુસ્તક ( મુદ્રિત ૧૯૮૭ સુરત) પૃ. ૧૭૦માં લખ્યું છેઃ- એક યુરોપીય વિદ્યાવિશારદ શ'ખદ્દીપા આજકાલકા મિશ્ર ( મિસરEgypt ) સિદ્ધ કરતે હૈ ( જીએ એશિ, રીસર્ચ પુ, ૩, પૂ. ૧૦૦) આર ઈસમે' રાક્ષસસ્થાન પ્રમાણિત કરતે હું સકુ' શખાસ્તન નામસે ઉલ્લેખિત કરતા હૈ । ચહુ સ્થાન માજીદ અલકઝાંડ્રિયાકે હી સ્થળ થા (મજન્ કુર પુસ્તક પૃ. ૧૮૯, )
[આ ખને ટાંચણાને ભેગા કરીને વાંચીશુ તે જણાશે કે, હાલના પર્શિયાના એક પ્રાંતથી માંડીને મિસર દેશ સુધી ને પ્રદેશ શાકદ્વીપમાં જ ગણાતા, એટલે મિસરની પશ્ચિમના બાકીના આફ્રિકા ખ’ડના ભાગ પણ શાકદ્વીપમાં જ આવી જતા ગણાય; કેમકે જ મૂઠ્ઠીપમાં જ તેને પણુ સમાવેશ થતા હતા એમ આપણે ઉપર જણાવી ગયા છીએ. ]
(૨૦) હિંદની દક્ષિણે આવેલા એસ્ટ્રેલિયા,નવા, સુમાત્રા વિગેરે દ્વીપાના સમૂહને પણ કેટલાકના મત