Prachin Bharat Varsh Part 03

SR No.: 032485
Original Sutra Author: N/A
Author: Tribhuvandas Laherchand Shah
Publisher: Shashikant and Co
Publication Year: 1937
Total Pages: 512
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 14 MB

Page 144

--
---
પરિછેદ ]
ભાગ ભાગવત
૧૦૭.
ખાતે જ પુરાણમાં તેમ જ મિ. વિન્સેટ સ્મિથે લખ્યું છે, તેમ અહીં પણ આ બન્નેનું સંયુક્ત ૩૨ વર્ષને કાળ સમર્યો છે, તેને આપણે રાજ્ય જ ૭૨ વર્ષ ચાલવું છે, એવા ભાવાર્થમાં ભાનુમિત્ર ઠરાવવામાં કાંઈ ખોટું લાગતું નથી. તે આંક લખ્યો હોવાનું માનવું અને બાકીના પણ તેમ કરવા જતાં એક મુશ્કેલી ઊભી થાય છે; રાજાઓના ફાળે સાઠમાંથી બત્રીસ વર્ષને કાળ કેમકે જે પુરાણકારનું કથન સત્ય કરાવાય છે બાદ કરતાં જે શેષ અઠાવીસ વર્ષ રહે છે તે તેમનેતે તે હિસાબે બીજા રાજાઓને રાજ્યકાળ બાકીનાનો–સમય લેખો. તેમજ આ બેમાંથી ગણતાં, શુંગવંશને અંત જે મ. સ. ૪૧૩= કનું રાજ્ય જે પંદર સત્તર વર્ષ ચાલ્યાનું આપણે ઈ. સ. પૂ. ૧૧૪ માં થયો છે તેનાથી આગળ જણાવી ગયા છીએ તે હિસાબે ભાગવતને ફાળે વધી જવાય છે. એટલે એક જ ઉપાય રહે છે. બાકીના પંદર વર્ષ નોંધવા, અથવા જોઈએ તે તે એમ કે, પુરાણોમાંના પુષ્યમિત્ર-અગ્નિમિત્ર બનેને સમભાગે ગણું કાઢી, દરેકને સળ
અને વસુમિત્રના સંબંધમાં જેમ તેઓનું એક સંયુક્ત સોળ વર્ષ આપવાં. જેથી નીચે પ્રમાણે તેમને રાજ્ય હોવાનું ગણાવી તે સમયને એક સમગ્ર આંક સમય આપણે નિર્ણત કરી શકીએ છીએ.
(૨) એદ્રક ઉર્ફે બળમિત્ર મ. સં. ૩૫૩થી૬૯ ઈ. સ. પૂ. ૧૭૪ થી ૧૫૮=૧૬ વર્ષ (૩) ભાગ, ભાગવત ઉર્ફે ભાનુમિત્રમ સં ૩૬૯ થી ૩૮૫=ઈ.સ. પૂ. ૧૫૮થી ૧૪ર ૧૬ વર્ષ
કુલ વર્ષ ૩૨ જેમ ઉપરમાં જઈ ગયા છીએ તે પ્રમાણે વિક્રમાદિત્ય તરીકે ઓળખાવ્યો છે, જે કથન રાજા એકનું નામ બળમિત્ર અને રાજા ભાગ વારતવિક લાગતું નથી; કેમકે તેમણે આ બળ
અથવા ભાગવતનું નામ મિત્રને ગર્દભીલવંશી શકારિ વિક્રમાદિત્ય તરીકે તેમનાં અન્ય ભાનુમિત્ર હતું તેમ અન્ય લેખાવવા પ્રયત્ન સેવ્યો છે અને તે માટે એમના નામે તથા માહિતી ઉપરથી તેમનાં સમકાલીન૫ણે થયેલા કાલિકસૂરિ નામના મહા ઓળખ બીજાં નામો પણું હોવાનું વિદ્વાન જૈનાચાર્યની કલ્પનાસંકલિતપણે ગોઠવી જાણવામાં આવે છે.
છે. જેમાંના કેટલાક મુદ્દા વાચકને દોરવણરૂપ થઈ આગળ ઉપર જણાશે કે ભાનુમિત્ર અથવા પડે તે માટે ટી. નં. ૫ માં મેં ઉતાર્યા છે. ભાગવતને કાશીપુત્ર-ભાગભદ્રના નામથી પણ વળી તેને ટી. નં. ૮ ની હકીકત સાથે જોડીને તે સમયના યોન સરદારેએ સંબો છે; જે વાંચવામાં આવશે તે ખાત્રી થશે કે રાજા ત્યારે એક જૈન મુનિએ બળમિત્રને રાજા બળમિત્રનું જે સ્થાન આ પુસ્તકમાં આપણે દોરી
જાણીએ છીએ કે વસુમિત્ર તે અગ્નિમિત્રના રાજયે મરણ પામ્યો છે એટલે પુરાણકારનું કહેવું એમ છે કે અગ્નિમિવ પછી ઓદ્રક નામનો રાજ, વસુમિત્ર જે જ પરાક્રમી થશે અને તેને પરદેશી પ્રજા સાથે યુદ્ધમાં ઉતરવું પડશે.
વળી ઉપરની ટીકા નં. ૨ જુઓ. (૪) સેળસેળ વર્ષને સમય ગણવાથી એક
બીજી હકીક્તને પણ સમર્થન મળે છે. નીચે શુદ્ધ કરેલી વંશાવળીને લગતાં ટીપણે જુઓ.
(૫) જૈન ગ્રંથોમાં બળમિત્ર-ભાનુમિત્ર નામે બે જોડકાંઓ આવે છે. અને તેઓની હકીક્ત એક બીન સાથે ભેળવી નાંખી સાહિત્યકારોએ ભૂલ ઉભી કરી છે. ખરી રીતે તે એકજ યુગ્મ થયું છે. છતાં એ બે થયાં માની લેવાય તે પણ તેમની હકીક્ત ઠ્ઠી પાડી શકાય માટે નીચેના