Page Text
________________
૨૪.
વિવેચન
[ પ્રાચીન
પણ થોડા અંશે લશ્કરી કાર્યમાં કે અન્ય રાજકીય કામકાજના સરંજામમાં જોડવામાં આવતાં હશે.
રથને ઉપયોગ પણ હાથીની પેઠે જ વિપુલપણે કરતે હતા અને રાજા પોતે હસ્તી ઉપર આરૂઢ થતા હતા. સાધારણ રીતે સિન્ય-અફસરો રથમાં બેસતા, તેને એક કે બે અશ્વો જોડવામાં આવતા. હાલમાં આ બન્ને વિભાગો તદન અદશ્ય થઈ ગયા છે, પણ કયારથી તેનું અસ્તિત્વ બંધ થયું હતું તે નિશ્ચયપૂર્વક આપણે કહી શકીએ તેમ નથી. જો કે મહારથી૪૪ તરીકેના યોદ્ધાઓ તે રાષ્ટ્રવંશની સ્થાપના થઈ ત્યાં સુધી ચાલુ રહ્યા હશે. અસ્ત્રોમાં તીરકામઠાં, ભાલાઓ, બરછીઓ વિગેરે હતાં, અને શસ્ત્રોમાં ઢાલ, કટારીઓ, તલવાર પણ હતી; પણ બંધુક, તપ કે મશીનગન જેવું કઈ યાંત્રિક સાધન હેવાનું વાંચવામાં આવતું નથી.
જુદા પ્રકારના વાહનમાં વપરાતા પશુઓના
અંગ તરીકે લેખી શકાય. વાહનનું એક ઉપરાંત એક અન્ય પ્રકાબીજું અંગ રનું વાહન પણ ખૂબ
વપરાશમાં હતું. તેનું નામ “પાલખી.” રાજ્યના મોટા હોદેદારે પણ હમેશની અવરજવરમાં પાલખીને વપરાશમાં લેતા અનુભવીએ છીએ, તેમ અનેક ધનિક અને કુળવાન પુરૂષે પણ પિતાના ખાનગી સાધનોથી તે વસાવતા અને તેનો ઉપયોગ કરતા હતા. આ પાલખી ઉપાડનારાઓને ખાસ એક વર્ગજ હતા.૪પ પણ આ વર્ગ કાંઈ ગુલામગીરીની બેડીઓથી સંકળાયેલ હતા એમ કહેવાને કાંઈ પ્રમાણ મળતું નથી.
વિમાન વાપરવાની કે બોંબ ફેંકવાની અને ગૅસનો ઉપયોગ કરવાની પદ્ધતિ હતી કે કેમ તે વિશે કાંઈ વાંચવામાં આવતું નથી. જો કે વિમાનને બદલે આકાશગામિની વિદ્યા હોવાનું અને તે વિદ્યાના વિદ્યાધર સ્વધર્મની રક્ષા અર્થે તેનું અવલંબન લેતા હતા એમ તે વખતના સાહિત્ય ગ્રંથમાં આલેખાયું છે ખરૂં.
વાહન ઉચકનારા મનુષ્યો હોવાનું જ્યારે સાબીત થાય છે ત્યારે સહજ પ્રશ્ન ઉદ્ભવે છે
કે શું તે સમયે ગુલામ કરે અને રાખવાની પદ્ધતિ ચાલુ ગુલામો હતી કે કેમ? જે ગુલામને
અર્થ નોકર એટલે જ થતું હોય તે આપણે કહેવું જોઈએ કે તે પૃથાનું અસ્તિત્વ હતું જ; તેમ નોકર એટલે કેવળ સુખ-સગવડતા કે કામને ઉકેલ કરવા માટે કોઈ બીજા માણસની મદદની અપેક્ષા રાખી તેને કામે લગાડવો તેવા અર્થમાં જે તે શબ્દ વપરાતો હોય તે તે, જેમ અત્યારે પણ
બળદ, ઘેડા, રથ અને હાથીઓને જુદા
સૂપ પૃષ્ઠ ૨૭ મું. તથા સરખા ઉપરના પૃ. ૧ર ની હકીક્ત “ ઊંટ જેવા પ્રાણીને ઉલ્લેખ થયેલ કયાંય વાંચવામાં આવ્યા નથી.”
વણને રાણી નાગનિકાના પિતાની હકીકત.
(૫) મદ્રાસ અને બમ તરફના જે દેશોમાં રિક્ષાઓ (મનુષ્યથી ખેંચાતી ગાડીએ)ને રિવાજ છે તે પ્રથાની યાદ આપણને આ ઉપરથી તાજી થાય છે.
(જ) જુએ આગળ ઉપર સતવહનવંશના
| SR No. | 032483 |
| Book Title | Prachin Bharat Varsh Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Tribhuvandas Laherchand Shah |
| Publisher | Shashikant and Co |
| Publication Year | 1935 |
| Total Pages | 524 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |