Page Text
________________
ભારતવર્ષ ]
વિવેચન
વચ્ચેના, તેમજ બીજી કોઈ રીતે નિષ્પન્ન થતા મતભેદના તથા મોટા પ્રકારના ઝઘડા કે વિતંડાવાદના પ્રસંગોનું સમાધાન પણ પંચાયતો અને બાદ મારફત કરી લેવાનું ૭ ધોરણ સામાન્યતઃ પ્રચલિત હશે એમ જણાય છે. જો કે મેટી મારામારી, લૂંટફાટ કે સાંસારિક ખટપટને લીધે ઉભી થતી સ્થિતિમાંથી, ખુલ્લે હાથે શસ્ત્રોથી લડીને પતાવી દેવાનું હોય, તેવો ઉલ્લેખ હજુસુધી મારા વાંચવામાં આવ્યો નથીજ.
પ્રકારના ગુન્હા અને તેમાં પણ મનુષ્યહરણ અને ખુન જેવા વર્તમાન કાળના કાયદાની રૂએ શિક્ષાને પાત્ર ગણાતા ગુન્હાનું પ્રમાણ તે તેથી પણ અલ્પજ હોવાનું ક૯પી લેવું પડશે. જો કે સર્વથા તે તેને લેપ નહોતેજ કેમકે કવચિત કવચિત દેહાંતદંડની૧૪ શિક્ષાને ઉલ્લેખ જૈન પુસ્તકમાં થયેલ વાંચવામાં આવે છે, તેમ શરીરના અમુક અવયવોને ઉછેદ કર્યાનું બૈદ્ધ પુસ્તકોમાંથી તેમજ ચીનાઈ હેવાલમાંથી ૫ પણ મળી આવે છે. અલબત્ત, એટલું તો સ્વીકારવું જ પડશે કે તે વખતના ગુન્હાનો પ્રકાર અને શિક્ષાનું ધોરણ, આધુનિક કરતાં ભિન્ન પ્રકારનાં તે હતાંજ. હાલની કહેવાતી મ્યુનિસિપાલિટીઓ, જીલ્લા
સમિતિઓ અને તાલુકાગ્રામ્ય સુધારણા, બોડે જેવું ધોરણ પણ પંચાયત અને પ્રજાકલ્યાણાર્થે નિયોજિત લવાદે હતું. તેની સાબિતી તેવા
તેવા ધોરણે રચાયા અધિછિત થયેલ અધિકારી વર્ગના નામો ઉપરથી આપણને મળી આવે છે. તે જ પ્રમાણે મનુષ્ય મનુષ્ય વચ્ચેના, વ્યાપારી વ્યાપારી
ચેથા આરાના અંત (ઈ. સ. પૂ. ૫૨૩)
સુધી ૧૮ વરસાદ જોઈતા જંગલ, અરણ્ય, પ્રમાણમાં અને નિયમિત નદી નાળાં ઇત્યાદિ રીતે પડયા કરતો હોવાથી,
દુષ્કાળ જેવું નામ પણ કાઈના લક્ષમાં નહોતું. અને લક્ષમાં ન હોય ત્યારે અનુભવમાં તો ક્યાંથી જ આવેલું હોય. અલબત્ત, પૂર્વથી કર્ણ પરંપરાએ તે વિશે કાંઈ સાંભળ્યું હોય એમ મારૂં સમજવું થાય છે, અને લાંબે કાળે જ્યારે કર્ણોપરિ થાય ત્યારે તેની ઝાંખી પણ આછીજ રહે તે સ્વભાવિક છે. આ પ્રમાણે વરસાદની સ્થિતિ હોવાથી નદી-નાળાં સારા વર્ષ દરમ્યાન વહેતાંજ
જુઓ ૫, ૧૪ માં, તેમજ કેટલાક અધિકાર માટે સમ્રાટ ચંદ્રગુપ્તના વર્ણનમાં અર્થશાસ્ત્રના ઉતારા ક્યાં છે તે જેવાથી ખાઈ આવશે.
(૧૪) શૂળીએ ચડાવ્યાનું જ્યાં ને ત્યાં વપરાયલછે. ફાંસી શબ્દ વપરાયેલ નથી. બેની વચ્ચે કોઈ તફાવત સમજવામાં આવ્યો હશે કે કેમ તે ખુલ્લું દેખાતું નથી.
(૧૫) સમ્રાટ પ્રિયદર્શિનના સમકાલીનપણે બંધાયેલી (જુઓ તેનું જીવનચરિત્ર) પ્રખ્યાત ચીનાઈ દીવાલના કાર્યમાં રોકાયેલ મજુરને આવા પ્રકારની શિક્ષા થતી હતી એમ પુસ્તકમાંથી નીકળે છે. (૧૬) પરની ટીમ નં. ૯ તથા તેને લગતું લખાણું
(૧૭) આગળ ઉપરનું લખાણું તથા તેને લગતી - Buddhistic India P. 96. વાળી ટીકા જુઓ.
(૧૮) જુએ પ. ૬ ઉપર કુદરતની કૃપા કેવી હતી તે આખે પારિગ્રાફ
| SR No. | 032483 |
| Book Title | Prachin Bharat Varsh Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Tribhuvandas Laherchand Shah |
| Publisher | Shashikant and Co |
| Publication Year | 1935 |
| Total Pages | 524 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |