Page Text
________________
કંથની અંતરંગ ભૂમિકાની રજુઆત ઉપર આવું છું.
(1) અંતર પ્રદેશનું–ગ્રંથકારમાંને મોટે ભાગ પ્રસ્તાવના લખવામાં અને પુસ્તકની રચના સમજાવવામાં ઘણું લંબાણ કરે છે. તે પ્રથાને જે હું વળગી રહું તો મને આ પુસ્તકમાં પાને પાને નવીનતા ભરેલી લાગતી હોવાથી તે બધું સમજાવવા જતાં, ખરું કહું તો, પાછું બીજું એક પુસ્તક કદાચ થઈ જાય તેમ છે. વળી તેમ કરવાની આવશ્યકતા રહેતી નથી કેમકે પુસ્તકની સંકલના એવા પ્રકારે કરી વાળી છે કે વાચકને જે કોઈ માહિતી જોઈએ તે ઉડતી નજર નાંખે કે તરત પાસે આવીને પડે છે, એટલે માત્ર આ પ્રથમ વિભાગની થોડીક વિશિષ્ટતાને (બીજા વિભાગોને લગતી તે તે વિભાગમાં લખવામાં આવશે. ઉલ્લેખ કરી ખાસ વકતવ્ય સંપૂર્ણ કરીશ.
(અ) ચિત્રને લગતી વિશિષ્ટતા–જે ચિત્રો લેવાયાં છે તેના મુખ્યપણે ચાર પાંચ વર્ગ પાડી શકાય છે (૧) નકશાને (૨) રાજાઓનાં મહોરાંનો (૩) શિકકાચિત્રોને () પરિચ્છેદનાં મથાળે તેની અંદરના ભાવ રજુ કરતાં હાર્દચિત્રોને અને (૫) ચાલુ વાંચનમાં પણ કેટલાંક એવાં ચિત્રો દાખલ કરાયાં છે કે જે પ્રાચીન શોધખોળને લગતી તાજુબીપૂર્ણ માહિતી આપે છે. તેમજ કાંઈક અંદર આવતી હકીકત માટે ભાવ
સન્ન કરી વિચારસૃષ્ટિને આશ્ચર્યમુગ્ધ બનાવી દે છે, અવાં પરચુરણ વર્ગનાં ચિત્રોને. આખા પુસ્તકમાં આવાં સર્વ મળીને લગભગ ત્રણ સોની સંખ્યામાં ચિત્રો થવાં જાય છે. પાછલા ચાર વર્ગ વિશે અત્રે કાંઈ દર્શાવવાની જરૂર રહેતી નથી; (તે માટે ચિત્ર પરિચયની હકીકત જુઓ) પણ પ્રથમ વર્ગ જે નકશાનો લેખ છે તે સંબંધી કાંઈક ઈશારે કરી લઉં.
નકશાઓમાં નીચેના, ખાસ તરીકે ગણી શકાય તેવા છે. (૧) પ્રાચીન સમયના સાડીપચીશ આર્યપ્રદેશ જે કહેવાતા તે દર્શાવનારે (૨) ઈ. સ. ની સાતમી સદીમાં હિંદમાં જે ૮૦ જેટલાં રાજ્યો થઈ પડ્યાં હતાં તે બતાવના (૩-૪-૫) અવંતિ દેશની પ્રાચીન રાજધાની વિદિશા નગરોના પ્રદેશનો તથા તેની આસપાસ વિખરાયેલા ત્પવાળા ભાગને તથા (૬ થી ૧૩) અનેક રાજાઓના ભૂવિસ્તાર બતાવતા નકશા.
(બ) ગ્રંથ વર્ણનની વિશિષ્ટતામાં ખાસ વિશિષ્ટાસૂચક નીચેની હકીકત કહી શકાશે (૧) કુદરત અને મનુષ્યના સંચલનના કાયદાને પરસ્પર સંબંધ (પ્રથમ પરિ
છે) (૨) ઈ. સ. પૂ. ની છઠ્ઠી સદીમાં લોકપરિસ્થિતિનું અનેક ક્ષેત્ર દર્શાવતું ટૂંક ચિત્ર-આખે બીજે પરિછેદ (૩) ઈ. સ. ની છઠ્ઠી સદીમાં હિંદના ૮૦ રાજાને નકશા સાથે પરિચય-આખે ત્રીજો પરિચ્છેદ-(૪) પુસ્તકની સમયમર્યાદાના કાળે ડિદનાં જે મોટાં સેળ રાજ હતાં તે પ્રત્યેકના રાજાઓની–જેવા કે કેશળપતિઓ. કાશીપતિઓ, વત્સપતિઓ, દિપતિઓ, અવંતિપતિઓ ઈત્યાદિ ઇત્યાદિની-નામાવળી, વંશાવળી, તથા સમયાવળી સાથેનાં જીવનચરિત્રો, જે અત્યારસુધી ક્યાંય લખવામાં આવ્યાં નથી, તેઓની હકીકત પહેલા ખંડના ચેથા પરિચ્છેદથી સાત સુધી અને બીજા ખ ડેના છ એ પરિછેદ એમ કુલ મળી દશ પરિછેદમાં સ પૂર્ણ અને ભરપુર ભરેલી છે. (૫) તથા અંતમાં વંશાવળીનું અવલોકન સીધી રીતે કરી શકાય તે માટે સમગ્ર
| SR No. | 032483 |
| Book Title | Prachin Bharat Varsh Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Tribhuvandas Laherchand Shah |
| Publisher | Shashikant and Co |
| Publication Year | 1935 |
| Total Pages | 524 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |