Page Text
________________
ભારતવર્ષ ]
૨૯૩
કરી.
છતાં, તેને નશીબદેવીએ નવાજ્યો હતો. અલબત્ત કહેવું જ જોઈએ કે રાજા શ્રેણિકને જે ભાગ્યદેવીએ વરમાળા આરોપી હતી તે તેની બુદ્ધિમતાને લીધે હતી. જ્યારે રાજા કૃણિકને તેના પિતાના કેાઈ ઉત્કૃષ્ટ ગુણને લીધે કાંઈ વરમાળા પહેરાવાઈ નહોતી, પણ ખરા હક્કદારે જે તેની વચ્ચે ઉભા હતા, તેઓને તેમની અધ્યાત્મપણાની ઉચપદની યોગ્યતા હોવાને લીધે ઉચકી લેવામાં આવ્યા હતા. તેથી કરીને કૃણિક રાજપદે આવી શક હતે. ગમે તેમ પણ પિતા-પુત્ર બને, એક દૃષ્ટિએ તે નશીબના બળી આજ કહી શકાશે.
પિતાના શીરછત્રરૂપ પિતાના મરણનું કારણ ભૂત પિોતે બન્યો હતો, તે કલંકનો ઘા તો હજુ
તેને સાલ્યા કરતો હતો; તેના કપાળે તેવામાં બીજા ચાર સ્નેહી- ચેટેલાં કલકે જનનો ઉપરાઉપરી વિયોગ
તેના પોતાનાં જ કૃત્યને પરિણામે તેને વહોરી લેવો પડ્યો હતો. વાત એમ બની હતી કે, હવે પોતે રાજા થયો હતો અને યુવરાજ્ઞી પ્રભાવની તે સમ્રાસી થઈ હતી, એટલે રાજા શ્રેણિકના સમયે જે સત્તા તેઓ બને ધરાવતા હતા તે કરતાં તે અત્યારે ક્યાંય વિશેષ પ્રમાણમાં તેઓ સત્તાયુક્ત થયા કહેવાય. એટલે સત્તાના ઘેનમાં રાણી પ્રભાવતીનાં ભંભેરવાથી તેણે પાછો ઉપાડ માંડ્યો અને બાળકુંવર ઉદયનના ખેલન માટે, સચેનક હાથીની ફરીને હલ અને વિહલ પાસે માંગણી કરી. સ્વભાવિક છે કે તે માંગણી તેમણે સ્વીકારી નહીં. એટલે રાજા કૂણિકે યુદ્ધ માટે કહેણ મોકલ્યું. ગમે તેમ પણ કુંવર હલ અને
વિહલ, ભલે રાજા કૃણિકના સહોદર ભાઈઓ હતા, છતાં રાજપદ યુક્ત તે નહોતા જ. એટલે રાજાની સામે બાથ ભીડવા કરતાં, મગધદેશ ત્યાગીને પાસેના વૈશાળીદેશના રાજવી અને પિતાના માતામહ, રાજા ચેટકના આશ્રયે જઈ રહ્યા. આ ઉપરથી કૃણિકે, રાજા ચેટકને કહેણ મોકલ્યું કે મારા ગુન્હેગારને સોંપી દો અથવા સંગ્રામ કરો. રાજા ચેટક ભલે નાના દેશને સ્વામી હતા, પણ તેનામાં ક્ષત્રિય ઓજસ રગેરગે વહ્યા કરતું હતું. એટલે ઉત્તર વાળ્યું કે, ક્ષત્રિય બચ્ચો કઈ દિવસ શરણાગતને, દગો દઈને ત્યજી શકતા નથી. તેમાંય આ બે કુમાર, જેમ તું મારો દેહિ થાય છે તેમ તેઓ પણ મારા દોહિત્રા છે. એટલે ક્ષત્રિય રાજા તરીકે, તેમજ માતામહ તરીકે, એમ બેવડી ફરજથી તેમનું રક્ષણ કરવાને હું બંધાયેલ છું. માટે તે બાબતનો આગ્રહ છોડી દેવો. અને નહીં તે ખુશીની સાથે યુધ્ધ નીકળવું. રાજા કૃણિકને તો એટલું જ જોઈતું હતું. અને ધમાધમી કરવી તે તે તેનો સ્વભાવજ થઈ પડ્યો હતો. એટલે બને દેશનાં લશ્કરો સામ સામે કટીબદ્ધ થયાં અને મરચા મંડાયા. પ્રથમ હલ અને વિહલ પિતાના સચેનક હાથી ઉપર આરૂઢ થઈને લડવા નીકળ્યા. પણ આ દેવતાથી હેવાથી, સામાપક્ષે રાજા કૃણિકની કાંઈ યારી ફાવી નહીં. છેવટે તેણે કંટાળીને યુક્તિ કરી કે, પિતાના લશ્કરની દેખરે એક મોટી અને પહોળી ખાઈ ખોદાવી અને તેમાં અગ્નિના જીવતા અંગારાભર્યા. પછી પિતાનું લશ્કર જરા પાછું ખેંચી લીધું. એટલે કુંવર હલવાળું લશ્કર સચેનક હાથી સહિત આગળ વધ્યું. અને ખાઈ પાસે આવતાં
છે. અને તે પ્રમાણે નામ પડાય ત્યારે, રાજા પોતાના શત્રુને અજત (નહીં જન્મેલ) તરીકે તે ન જ ગણે. જો કે પ્રથમ તે કઈ પિતા પોતાના પુત્રને અને તે પણ જન્મતાં
પૂર્વે કે જન્મતાવેંત દશમન લેખી શકે જ નહીં એટલે મનની ઉઠાવી કેવળ કલ્પના કરીને જ ગ્રંથકારેએ આ બધું હાંયે રાખ્યું દેખાય છે.
| SR No. | 032483 |
| Book Title | Prachin Bharat Varsh Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Tribhuvandas Laherchand Shah |
| Publisher | Shashikant and Co |
| Publication Year | 1935 |
| Total Pages | 524 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |