Prachin Bharat Varsh Part 01

SR No.: 032483
Original Sutra Author: N/A
Author: Tribhuvandas Laherchand Shah
Publisher: Shashikant and Co
Publication Year: 1935
Total Pages: 524
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 16 MB

Page 274

ભારતવર્ષ ].
રાજ્યો
૨૭
પણ તેઓનેજ સામો પ્રશ્ન પૂછી શકીએ કે, ભલા, નંદવંશ અને માર્યવંશનાં નામને લીધે તમો તે સર્વેને મગધપતિ જે ઠરાવી શકે' છો તો, તે નામાવળીમાં પ્રદ્યોતવંશનું, શક પ્રજાનું, તેમજ અન્ય શુંગવંશી અને અજ્ઞાત વંશનાં ( બાળમિત્ર-ભાનુમત્ર–નવાહન આદિનાં ) નામો પણ જોડાયેલાં છે. તે શું તે બધાઓ પણ મગધપતિ થઈ ગયા હતા એમજ ગણશે કે ? જો હા, કહેવામાં આવે તે ચેખો ઐતિહાસિક વિરોધ આવે છે. કારણ કે રાજા ચંડના પ્રદ્યોતવંશે કે શક પ્રજાએ કોઈ કાળે પણ મગધ ઉપર સત્તા ભોગવ્યાનું પ્રમાણ મળી આવતું નથી જ. એટલે આ ઉપરથી સિદ્ધ થાય છે કે, જે નામાવલી પરિશિષ્ટકારે આપી છે, તે મગધપતિઓની નથીજ પણ અવંતિપતિઓની જ છે. અને એમ સ્પષ્ટ પણે સ્વીકારાય તેજ, સમસ્ત પ્રકારે ઈતિહાસનું સમાધાન થઈ શકે છે. અને આ પ્રમાણે સ્વીકાર કરાયો એટલે તો, પુષ્યમિત્રના શુંગવંશને જે મગધપતિ તરીકે અદ્યપર્યત મનાતે આવ્યો છે તે ભ્રમ પણ આપોઆપ દૂર થઈ જાશે; અને તેને પણ અવંતિપતિ તરીકે લેખ પડશે. તેમજ નવાહન કે જે નહપાણક્ષત્રપનું સંસ્કૃત-
હિંદી નામ છે તેને પણ અવંતિપતિ તરીકે
સ્વીકારવાનું સૂતર થઈ પડે છે; વળી તેના નામના સિક્કા પણ તે બાબતના સાક્ષીરૂપ છે. વળી નામાવલિની અંતે અવંતિપતિ તરીકે ગદ્દભિઃપુત્ર-વીર વિક્રમાદિત્ય-શકારિ વિક્રમાદિત્યનું નામ પણ જોડાયેલું છે. એટલે તે ઉપરથી આપણને ઇતિહાસના ત્રુટિત અંકાડાઓ મેળવવાનું પણ બની શકે છે કે, વિક્રમાદિત્ય શકારિ તેજ અવંતિપતિ હતા, કે જેના પ્રાતઃસ્મરણીય નામ સાથે જોડાયેલી અનેક પ્રકારની દંતકથાઓ, હિંદુ શાસ્ત્રોમાં તેની કીર્તિગાથાઓ તરીકે આપણું વાંચવામાં તેમજ સાંભળવામાં આવ્યાં કરે છે.
આટલો મુદ્દો આ નામાવલીથી સિદ્ધ થઈ ગયા સાથે, એક તેવોજ મહત્ત્વ ધરાવતો અન્ય મુદ્દો પણ સિદ્ધ થઈ જાય છે કે, પરિશિષ્ટકારને અન્ય કોઇ દેશના ભૂપતિઓના નામાવલીની ગણના કરવાની જરૂર પડી નહીં, અને કેવળ અવંતિપતિઓનીજ શા માટે ? અને તેમાંય પણ શ્રી મહાવીરના નિર્વાણ પામવાના દિવસને આરંભમાં જોડીનેજ, તેવું વર્ણન કરવાની શી જરૂર પડી ? તે શું, પરિશિષ્ટકાર જે પિતે જૈન ધર્મને એક ધુરંધર લેખક છે તેણે, પિતાના ધર્મના અમુક ઐતિહાસિક સત્ય સાથે નિકટ
( ૩૯ ) Ind. His, quarterly Vol. 8. p. 402 :-Dr. Konow argues that the gathas are not meant as a chronology of the Magadha kings as has been usually assumed, but are in reality meant, as an enumeration of the rulers of Central India, between the Nirwana and Vikramaditya. ઇં. હી. કર્વો. પુ. ૮ . ૪૦૨: ડૉ. કેનાઉની દલીલ એમ છે કે-આ ગાથાઓ, જેમ સાધારણ રીતે ધારી લેવાયું છે તેમ મગધપતિની
સાલવારી દર્શાવતી નથી. પણ વાસ્તવિક રીતે તેના ( મહાવીરના ) નિવણ અને વિક્રમાદિત્યના અંતરમાં જે રાઓ મધ્યહિંદ ઉપર રાજ્ય ભોગવી ગયા હતા તે હકીકત દર્શાવે છે.
J. 0. B. R, S. Vol. I p. 102:–The Jaina chronology may be called the Ujjain chronology. જ. એ. બી. પી. સે. પુ. ૧ લું પૃ. ૧૦૨૬-જૈન ગ્રંથમાં જે સાલવારી અપાયેલી છે તેને ઉજૈનની સાલવારી કહી શકાય તેમ છે.