Page Text
________________
સત્તાધીશ
[ પ્રાચીન
થાય તેવી રીતે જાહેર સ્થાન ઉપર મૂકવામાં આવતાં હતાં. ૩૦
( ૨ ) શુંગવંશી છેલ્લા પાંચ રાજાઓને અમલ તદન નબળ હતું અને તેથી મહા અમાના હાથમાં કુલ સત્તા આવી પડી હતી.
( ૩ ) કેટલાક વિદ્વાનોએ શુંગવંશીને અને કનવવંશીને અવંતિની ગાદિ ઉપર Contemporary rulers૩૧ એટલે સહમયી રાજકર્તાઓ જે માન્યા છે તે હકીકત આ મંતવ્યને સત્ય ઠરાવે છે.
(૪) તેમના રાજ્યાધિકારને એકંદર કાળ ૪૪૪૫ વર્ષને પણ બરાબર સંભવિત બતાવી શકાય છે.
(૫) છેલ્લો રાજા શુશમન કુદરતી મતે મરણ નથી પામે પણ તેનું ખૂન કરવામાં આવ્યું છે, તે પણ યથાસ્થિતપણે બતાવી શકાય તેમ છે; કેમકે જે કોઈ અવંતિપતિ બન્યું હોય તેણે શુંગવંશી છેલ્લા રાજાને તેમજ તેના છેલ્લા પ્રધાનને એમ બનેને મારીનેજ શંગવંશનો અને કન્યવંશનો એકી સાથે અંત આણી દીધો હોય.
(8) વિરૂદ્ધમાં–હવે સામા પક્ષની દલીલે પણ સાથે સાથે વિચારી લઈએ. તેવી તે માત્ર એકજ છે. ઈતિહાસના લેખકોએ જે ઠસાવી
દીધું છે કે રાજા સુશર્મનનું ખુન શિમુખે કર્યું હતું ને પિતે ગાદિ ઉપર આવ્યો હતો. તે વાતમાં બહુ તથ્થાંશ જેવું નથી લાગતું. કેમકે, એક બાજુ શિમુખે તેને ઘાત કર્યો હતો એમ જણાવે છે, ત્યારે બીજી બાજુ પાછું એમ પણ જાહેર કરાય છે, કે તેને તે કઈ રખાત સ્ત્રીના હાથે કપટ કરાવીને મારી નંખાવાયો છે૩૨ એટલે ધાતક તરીકે મતભેદ હોય એમ સ્પષ્ટ સમજાય છે, છતાં તકરાર પતાવવાને ઘડીભર માની લ્યો કે ખુન કરનાર શિમુખ જ હતું, તે પણ તેવું કથન ઉચ્ચારવા માટે કાંઈ આધાર જણાવાત નથી. શિમુખનું નામ તે પુષ્પમિત્રને હાથીગુફામાં બૃહસ્પતિ મિત્ર ઠરાવી દીધો છે તેથી, તથા તેજ હાથીગુફાના લેખવાળા રાજા ખારવેલે આંધ્રપતિ શિમુખને હરાવેલ છે. તેથી, એમ સર્વેને એકઠા કરીને ઉપજાવી કાઢેલ હકીકતના આધારે ઘુસાડી દેવામાં આવ્યું છે, બાકી વાસ્તવિક રીતે તે શિમુખ અને પુષ્પમિત્રનો સમય પણ બહુજ જુદો છે. તેમ તે બેને કોઈ જાતને સંબંધ પણ નથી. મતલબ કહેવાની એ છે કે જે હકીકતથી કન્યવંશને ધનકટકમાં સત્તા ભેગવત અને શિમુખના સમકાલીનપણે ભેડા ઘણા અંશે પણ માની લેવાતે ધરાય છે તે હકીકતજ કપનાના આધારે ઉભી કરવામાં આવી છે.
સાવીને પ્રસંગ ) તથા શકારિ વિક્રમાદિત્યના ભાઈ રાન ભતૃહરિની રાણી પીંગળાને પ્રસંગ.
(૩૦) જુએ શુંગવંશની હકીકતે, (૩૧) જુએ શુંગવંશની હકીકતે.
(૩૨) જુએ ત્રીજો ભાગ; અલબત ત્યાં શુંગવંશી છેલ્લા રાજા દેવભૂતિનું નામ લખાયું છે ખરું; પણ તેને મારવામાં વાસુદેવને હાથ હતું એમ જાહેર કરાયું છે. એટલે બધી સ્થિતિને તોલ કરતાં ગવંશી છેલ્લા રાજના સ્થાને, કન્વવંશના છેલલા
પુરૂષને મારવામાં આવ્યું હતું એમ હોવાનું
ચું દેખાય છે. છતાં એક બારગી એમ માને કે છેલ્લા શુંગવંશી રાજનું જ ખુન થયું છે તે પણ ઉપરની તરફેણના પક્ષની પાંચ દલીલે વાંચ–એટલે તેને રદીઓ તેમાં સમાઈ જાય છે.
(૩૩) ઉપર પૃ. ૧૫૬ નું લખાણ તથા ખારવેલ રાજાનું ચરિત્ર તેમજ રાજ પુષ્પમિત્રના અને રાજ શિમુખના વૃત્તાંત જુએ. દરેક ઠેકાણે જુદા જુદા મહા આપીને તેની ચર્ચા કરી છે.
| SR No. | 032483 |
| Book Title | Prachin Bharat Varsh Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Tribhuvandas Laherchand Shah |
| Publisher | Shashikant and Co |
| Publication Year | 1935 |
| Total Pages | 524 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |