________________
સત્તાધીશ
[ પ્રાચીન (૩) કેશળ-આ દેશનાં નામ, સ્થાન, રાજ્યકર્તાને વંશ તથા તેના રાજ્યનું નામ, તેમજ રાજ્યનગરીનાં નામ અને સ્થળ, એમ કેટલીયે બાબતમાં, ભિન્ન ભિન્ન લેખકેએ અનેકવિધ નામ આપવાથી, આખા ભારતીય ઇતિહાસમાં જે કેટલાક ગોટાળા ઉભા થયા છે, તે સર્વે મુદ્દા, એક પછી એક હાથ ધરી, તેમનું કરવામાં આવેલું નિરસનકેશલપતિ પ્રસેનજિતને બૈદ્ધગ્રંથમાં પસાદિ અને જૈનગ્રંથોમાં પ્રદેસી કહેવાય છે, તે સર્વે નામોનું કરી બતાવેલ સામ્ય-કેશળપતિ અને મગધપતિ વચ્ચે કુળમદને લીધે થએલાં યુદ્ધો, અને પરિણામે લગ્નગ્રંથીવડે જોડાવાનું તે બન્ને વંશમાં થયેલું પરિવર્તન-પ્રસેનજિત સિવાયના અન્ય રાજાઓની નામાવલિ તથા તેનું શુદ્ધિકરણ કરીને આપેલી સમયાવલિ-પ્રસેનજિતપુત્ર વિરૂદ્ધક, પિતાના માતૃપક્ષનાં શાક્યજાતિના જે સગાંઓએ કપટી વર્તન પૂર્વે ભજવેલ હતું તેના વૈરમાં, ગાદીએ બેઠા પછી, ટૂંક સમયમાં જ તેમને તથા તેમની ભૂમિને કરેલ નાશ, અને તે સમાચાર સાંભળી મૈતમબુદ્ધને પોતાની અંતિમ અવસ્થામાં ઉપજેલ ખેદ-કેશળ વંશની પૂર્ણાહુતિ.
(૪) કાશી-મહાભારતમાં વર્ણવાયેલ બૃહદુરથ રાજાઓની સત્તાને અંત તથા તેમના અંતિમ કુળદીપક અને જૈનસંપ્રદાયના તેવીસમા તીર્થંકર શ્રી પાર્શ્વના પિતા રાજા અશ્વસેન સંબંધ તે બાદ ત્યાંની ગાદી શિશુનાગ નામે ક્ષત્રિય રાજકુંવરે હાથ કરી, પિતાના નામ ઉપરથી સ્થાપેલ શિશુનાગ વંશની હકીકત-પાછળથી મગધદેશની રાયેલગામ હાથ ધરવાનું થયેલ તેને નિમંત્રણ–કાશી અને મગધ દેશનું થયેલ જોડાણતેની પછી ચાર પેઢી સુધીના રાજાઓના નામ તથા સંક્ષિપ્ત જીવનચરિત્ર–
ર
*rs
