________________
રિવોલ્વર જ્યારે રમકડું બને છે!”
સૂર્યનો ઉદય હજી હમણાં જ થયો હતો. મહત્ત્વની વાત કરી છે કે જે વસ્તુ લીધા પછી પાછી મહારાષ્ટ્રની ધરતી પરના બે શહેરો ધૂળિયા અને આપવા આપણે સમર્થ ન હોઈએ એ વસ્તુ કદાપિ પાંચોરાનો રાજમાર્ગ વાહનોની અવરજવરથી લેવી નહીં. આ એક જ સિદ્ધાંતનો જો સૌ કોઈ ધબકારા અનુભવી રહ્યો હતો. આજથી ૫૦/૭૫ અમલ કરવા માટે તો આ દુનિયા સ્વર્ગથી ય વધુ વર્ષ પૂર્વેના એ રાજમાર્ગ પર જાતજાતના વાહનો સોહામણી થઈ જાય! મુસાફરી કરતા હતા. એમાં એક ઘોડાગાડીમાં યુરોપિયનોના મનનો કબજો તો શિકારના શોખે કેટલાક યુરોપિયનો અને પાકા જૈન શ્રી ખીમજીભાઈ લઈ લીધો હતો. છતાં એમણે કહ્યું, “એમાં તો શી હીરજી લોડાયા ધૂળિયાથી પાચોરા જઈ રહ્યા હતા. મોટી વાત છે? જે ન આપી શકીએ, તે ન લેવું. ખીમજીભાઈને અંગ્રેજી પર સારો કાબૂ હતો અને એમાં કઈ મોટી ફિલસૂફી છે? ખીમજીભાઈએ ધંધાકીય દષ્ટિએ પરદેશી પ્રજા સાથે અવારનવાર
કહ્યું, “તો એમ કરો, તમે મને અત્યારે વચન સંપર્કમાં આવવું પડતું. એથી કામણગારી અંગ્રેજી
આપો કે, જે લઈને અમે પાછું ન આપી શકીએ, ભાષામાં તેઓ બોલી શકતા..
એને લેવાનો ક્યારેય વિચાર પણ નહિ કરીએ!” - ખીમજીભાઈને મહામંત્ર નવકાર પર ભારે
યુરોપિયનોને તો આ વાત સાવ સાદી ને સહેલી આસ્થા. એઓ માનતા કે વેપાર-ધંધા માટે જણાઈ. તેમણે તરત જ કહ્યું, “જાઓ, આપ્યું પરદેશની પ્રજા જોડે સંપર્કમાં રહેવું પડતું હોવા વચન! જે ચીજ લીધા પછી પાછી ન આપી શકીએ છતાં પોતે જૈનત્વને ટકાવી શક્યા હતા, એ
એ કદી લઈશું નહિ.' પ્રભાવ આ મહામંત્રનો જ હતો! તેથી તેઓ
ખીમજીભાઈએ રહસ્યનો ફોટ કરતાં કહ્યું, નિયમિત નવાર જાપ કરતા. તેમજ પરદેશી
તો તો હવે આ રિવોલ્વર મને આપી દો; તો જ તમે પ્રજાને માંસાહારની ભયંકરતા સમજાવવાનો મોકો
વચનનું બરાબર પાલન કરી શકશો. તમને વચન મળતો, ત્યારે મહામંત્રનું સ્મરણ કરીને આ તક
પાળવામાં આ રિવોલ્વર બાધક બને એમ છે. ઝડપી લેતા.
યુરોપિયનોની આંખમાં આશ્ચર્ય હતું. એમણે યુરોપિયનો સાથે ધૂળિયાથી પાંચોરા જઈ રહેલા
કહ્યું, “અમે પેલું હરણિયાનું ટોળું જોતાં જ ખીમજીભાઈની વાતનો વિષય હતો : ભારતીય
શિકારનો અમારો શોખ જાગી ઊઠ્યો છે. આવી પળ સંસ્કૃતિની ભવ્યતા! ઘોડાગાડીની મુસાફરીના,
ના સામે આવી છે ત્યારે રિવોલ્વર તમને કેમ ખુશનુમા વાતાવરણમાં હજી વાર્તાલાપનો રંગ
સોંપાય? તેમજ આ નિયમ સાથે રિવોલ્વરને સંબંધ જામ્યો હતો, ત્યાં જ એમાં એકાએક ભંગ પડ્યો.
પણ શો? ખીમજીભાઈને થયું કે, મિત્રોને હવે એ યુરોપિયનો શિકારના ભારે શોખીન હતા. એમાં
બરાબર સકંજામાં ફસાવી શકાય એમ છે. એથી વળી એમની નજર દૂરદૂર દોડતા હરણિયાનાં ટોળા
એમણે કહ્યું કે, જુઓ, આ રિવોલ્વર દ્વારા તમે પર પડી અને એમણે પોતાની રિવોલ્વરો સાબદી
હરણિયાના પ્રાણ લેવાના એ ખરું ને? હવે લીધેલા કરવા માંડી.
પ્રાણ તમે પાછા હરણિયાઓને આપીને એમને - ખીમજીભાઈ આ સૌનો ઇરાદો તરત સમજી ગયા જીવાડી શકવા સમર્થ છો ખરા? જો તમારી પાસે એટલે એમણે કહ્યું, “ભારતીય સંસ્કૃતિએ એક આવી તાકાત હોય તો મારે રિવોલ્વર નથી જોઈતી,
ઐશ્વર્ય ઘર્મને યશ વળી, શ્રી વૈરાગ્ય ને જ્ઞાન એ ષટ્ ભગ પ્રકટાવતો, મહામંત્ર નવકાર.”—૧૬ ક.
૭૫