________________
ધાર્મિક શિક્ષણની જરૂરિયાતની દીર્ધદષ્ટિના આ ગાળામાં મારા નાના બંધુનું મૃત્યુ ચાર સુમેળથી તે ગેડીઓ ક્યારેક પીઠ ઉપર પડી પણ વર્ષની નાની વયે યોગ્ય ડૉકટરી ટ્રીટમેન્ટના જતો.
અભાવે આર્થિક સંયોગોની નબળાઈ અને સારા એકંદરે ઇચ્છાએ કે અનિચ્છાએ દાદાજીની હોંશિયાર નિષ્ણાત ડૉકટરોની અછત આદિ દેખરેખ તળે આ મૂઢ જીવાત્માને આજે જે ધર્મદષ્ટિ કારણોથી થયું. યત્કિંચિત્ પ્રાપ્ત થઈ છે, તેના પાયાના અનેક તેથી મનમાં સાહજિક એવી ધારણા નક્કી થઈ કારણો પૈકી માતાજી તરફથી મળેલ હૂંફભર્યા ધાર્મિક કેઘડતરની સાથે પિતાજીની નિશ્રા-છાયાની ખોટ પૂરી “આપણે મોટા થઈ ડૉકટર થવું અને ગરીબોને પાડનાર દાદાજીની ઉદાત્ત સંસ્કારો અને ધાર્મિક મફત દવા આપવી, તેઓ ખરેખર રીબાય નહિ તેવી શિક્ષણ આપવા માટેની અપૂર્વ તમન્ના આજે જાત-દેખરેખથી દુઃખીઓના દુઃખ દૂર કરવાં.” વિશિષ્ટ કારણ રૂપ જણાય છે.
આ રીતની ધારણા ભાવિયોગે યથોત્તર દઢ તે વખતે આ રીતે મને-કમને પણ મેળવેલ થવાના પરિણામે મેટ્રિક પાસ થયા પછી આગળ ધર્મના શિક્ષણ સાથે એવા સંસ્કારો દઢ થઈ ગયેલ કે અભ્યાસ માટે મુંબઈ જવાનું નક્કી થતાં બધાં પાપનો ડર અને સાધુ ભગવંતો પ્રતિ વિનય આ બે કુટુંબીઓની સંમતિ ઉપરાંત જીવનના શિરછત્ર રૂપ વસ્તુ જીવનમાં અંકિત થઈ ગઈ.
માતાજીના ચરણે હાથ લગાડી મુંબઈ જવા માટે રજા પૂર્વના પુણ્યમાં ભાવી યોગે એવી ત્રુટિ રહી માગી. જવા પામી કે શ્રાવકકુળની વ્યવસ્થિત પ્રાપ્તિ ન તે વખતે મુંબઈના સંબંધમાં સાંભળેલી વાતોથી થઈ; સ્થાનકવાસી સંપ્રદાયના સંસ્કારોના લીધે માનું ધાર્મિક હૈયું વલોવાઈ ગયું, પણ બીજી બાજુ મોહના સંસ્કારોને ઘટાડવા શ્રી વીતરાગ પ્રભુના કૌટુંબિક-આર્થિક સ્થિતિના વિચારથી સીધો દર્શન, વંદન, પૂજન આદિના સંસ્કારો ન મળ્યા, ઇન્કાર કરવાના બદલે માત્ર એટલું જ કહ્યું કેતેમ છતાં ઘરના ધાર્મિક વાતાવરણથી અને ધાર્મિક બેટા સરેશ જે સંસ્કારો તને અહીં મળ્યા પાઠશાળાના શિક્ષણથી એ વાત બરાબર મગજમાં છે. તે સાચવી રાખજે! મને એક વાતની તં ખાતર ઠસાવવામાં આવેલ કે
આપ! કે સાત વ્યસનોમાંથી એક પણ વ્યસનના ધર્મ એ ઉત્તમોત્તમ વસ્તુ છે. આપણે કંદામાં તું નહિ ફસાય! અભય ભોજનથી તું તારી સંસારમાં ૧૮ પાપસ્થાનકમાં ફસાયેલ છીએ! જાતને અભડાવીશ નહિ.” એટલે સાધુઓ જ ખરેખર સર્વોચ્ચ જીવન મેં પતિત પાવન માતાના શબ્દોની ગાંઠ વાળી જીવનારા છે. તેથી પૂજ્ય સાધુ-સાધ્વી ભગવંતો દઢ અભિગ્રહરૂપ માના પગે હાથ મૂકી મક્કમતા જ્યાં મળે, ત્યાં યથોચિત વંદનાદિ વિનય કરવો.” દર્શાવી જેથી અત્યંત પ્રસન્ન થયેલ માના
વ્યવહારિક શિક્ષણ નિશાળનું શરૂ થયું. પૂર્વના અમીભર્યા આશિષને મેળવી મોહમયી મુંબઈ ભણી પુણ્યયોગે વ્યાવહારિક શિક્ષણ સાથે ધાર્મિક જ્ઞાન પગલાં મૂક્યાં. ફરજિયાત અપાતું. એકંદરે ધર્મ તરફ વૃત્તિઓ વધુ મુંબઈના વિલાસી વાતાવરણમાં કૉલેજ જીવન કેન્દ્રિત બની.
શરૂ થયું. કુદરતના કો'ક અજ્ઞાત સંકેતાનુસાર ઈ. સ. ૧૯૪૬માં મેટ્રિકની પરીક્ષામાં સારા ડૉકટરી લાઈનના અભ્યાસમાં યથોત્તર નંબરે પાસ થયો. આ બાજુ ધાર્મિક અભ્યાસમાં સફળતાપૂર્વક આગળ ધપવા માંડ્યો. સામાયિક, પ્રતિક્રમણ, ૩૫ બોલનો થોકડો, અનેક પણ પૂર્વના પાપોદયે ડૉકટરી લાઈનમાં છંદો, સઝાયો આદિ કંઠસ્થ થઈ ગયા. બાયોલૉજી અને એટોનોમીના ટેકનિકલ સાયન્સના
જેહના મનને વિષે, આવે શ્રી નવકાર; દુઃખો સહુ દૂર થઈ, પામે સુખ શ્રીકાર.”—૨૮