________________
* જેનાથી સુગંધ-દુર્ગધને અનુભવી શકાય છે, તે ધ્રાણેન્દ્રિય કહેવાય છે અને જે જીવ ત્રણ જ ઇન્દ્રિયવાળો (સ્પર્શેન્દ્રિય-રસનેન્દ્રિયધ્રાણેન્દ્રિયવાળો) હોય છે, તે તેઈન્દ્રિય કહેવાય છે.
કે જેનાથી લાલ-લીલો વગેરે વર્ણને દેખી શકાય છે, તે ચક્ષુરિન્દ્રિય કહેવાય છે અને જે જીવ ચાર જ ઈન્દ્રિયવાળો (સ્પર્શેન્દ્રિયરસનેન્દ્રિય-ધ્રાણેન્દ્રિય-ચક્ષુરિન્દ્રિયવાળો) હોય છે, તે ચઉરિન્દ્રિય કહેવાય.
કે જેનાથી શબ્દો સાંભળી શકાય છે, તે શ્રોત્રેન્દ્રિય કહેવાય છે અને જે જીવો પાંચે ઈન્દ્રિયવાળા હોય છે, તે પંચેન્દ્રિય કહેવાય
કાયમાર્ગણા :
કાયમાર્ગણા-૬ પ્રકારે છે. (૧) પૃથ્વી એ જ જે જીવનું શરીર છે, તે પૃથ્વીકાય કહેવાય. (૨) પાણી એ જ જે જીવનું શરીર છે, તે જલકાય કહેવાય.
(૩) અગ્નિ એ જ જે જીવનું શરીર છે, તે અગ્નિકાય કહેવાય.
(૪) વાયુ એ જ જે જીવનું શરીર છે, તે વાયુકાય કહેવાય.
(૫) વનસ્પતિ એ જ જે જીવનું શરીર છે, તે વનસ્પતિકાય કહેવાય.
(૬) જે જીવો ઠંડી કે ગરમીથી ત્રાસ પામીને, પોતાની જાતને બચાવવા માટે તડકે કે છાયે જઈ શકે છે, તે ત્રસકાય કહેવાય. યોગમાર્ગણા - જુઓ પેજ નં. ૩૩] વેદાદિમાર્ગણાનાં ભેદ - वेयनरित्थिनपुंसा, कसायकोहमयमायलोभ त्ति । मइसुयऽवहिमणकेवल, विभंगमइसुअनाण सागारा ॥११॥
